جنگ قدرت در میان طالبان

روز نو :در حالی‌که طالبان، به دنبال تحکیم ساختارهای حکومتی خود بر سراسر افغانستان است، خبرهایی نیز از اختلاف سران این گروه برای به دست گرفتن رده‌های بالای قدرت در ساختار سیاسی جدید این کشور منتشر شده است. این در شرایطی است که درگیری‌ها در جبهه پنجشیر، همچنان ادامه دارد و از طرفی رقابت بین برخی کشورهای منطقه برای سهم‌خواهی بیشتر در این میدان جدید، افغانستان آینده را آبستن ایجاد مشکلاتی دشوارتر کرده است.

در همین زمینه،‌ یک مقام ارشد طالبان درباره برنامه‌های این گروه برای گذار به یک دولت دائم در افغانستان گفت، این فرایند ممکن است روزها یا حتی ماه‌ها به طول انجامد. سهیل شاهین، سخنگوی دفتر سیاسی طالبان در مصاحبه با شبکه تلویزیونی ان.اچ.کی ژاپن تاکید کرد، وزرایی که در دولت انتقالی منصوب شده‌اند، وزیران موقت هستند. او گفت ممکن است تغییراتی صورت بگیرد. او گفت، لزوم انتصاب یک کابینه دائم در اولین فرصت ممکن چیزی است که مردم می‌خواهند. او اضافه کرد که این فرایند ممکن است روزها یا حتی ماه‌ها به طول انجامد. سهیل شاهین همچنین گفت که چارچوب زمانی نامشخص موجب شد تا طالبان برنامه‌هایش را برای برگزاری مراسمی به مناسبت تشکیل دولت جدید لغو کند. او گفت کشورهای مدعو از این ‌مسئله مطلع شدند.

سخنگوی دفتر سیاسی طالبان در قطر همچنین فاش کرد که این گروه با ایالات متحده به دنبال خروج کامل نیروهای آن از افغانستان در تماس مانده است. او گفت: «ما آماده هستیم تا با آنها روابط دوجانبه داشته باشیم.» این سخنگو تاکید کرد، واشنگتن باید دارایی‌های افغانستان در ایالات متحده را آزاد کند. شبکه ان.اچ.کی همچنین از او درباره تخلیه افغان‌های مرتبط با نهادهای ژاپنی از جمله کارکنان سفارت سوالی پرسید. او گفت، کسانی که اوراق سفر درستی دارند می‌توانند بروند.

از سوی دیگر، در حالی که درگیری در جبهه پنجشیر همچنان ادامه ‌دارد، رهبران تاجیکستان و پاکستان به مقاومت پنجشیر و طالبان افغانستان پیام دادند که به صورت صلح‌آمیز و از طریق گفت‌وگو برای صلحی بادوام در این کشور اختلافاتشان را حل کنند. به گزارش رادیو پاکستان، عمران‌خان، نخست‌وزیر پاکستان در نشست خبری مشترک با امامعلی رحمان، رئیس‌جمهوری تاجیکستان گفت که تلاش می‌کند تا طالبان افغانستان را متقاعد کند و رحمان نیز از نفوذش برای آوردن احمد مسعود، رهبر مقاومت پنجشیر افغانستان بر سر میز مذاکرات به منظور حل صلح‌آمیز اختلافات استفاده می‌کند. عمران‌خان همچنین گفت، افغانستان کشوری با تنوع قومی شامل پشتون‌ها، تاجیک‌ها، ازبک‌ها، هزاره‌ها و سایر قبایل است و صلحی بادوام بدون داشتن یک دولت جامع در این کشور جایگاهی ندارد و از بین می‌رود. نخست‌وزیر پاکستان همچنین به طالبان افغانستان تاکید کرد تا محاصره را متوقف کرده و اجازه ورود و دسترسی کمک‌های بشردوستانه را بدهند. او همچنین گفت، یک افغانستان بی‌ثبات می‌تواند از سوی تروریست‌ها مورد استفاده قرار گیرد و اگر صلح و ثبات در این کشور برقرار شود، به نفع همه است.

در همین حال، انتشار اخبار مرتبط با اختلافات درون‌گروهی طالبان و منازعه آنان برای تصاحب مناصب رده بالای حکومتی، نشان از عدم آمادگی این گروه برای تثبیت پایه‌های حکومت‌ورزی خود در آینده‌ای نزدیک دارد. در این روند، ملا عبدالغنی برادر، فردی که آمریکا و متحدانش امید داشتند بتواند صدای میانه‌روی دولت طالبان افغانستان باشد، پس از یک تیراندازی در داخل کاخ ریاست جمهوری، به حاشیه رانده شده است. به گزارش شبکه خبری بلومبرگ، ملا عبدالغنی برادر که گفت‌وگوهای صلح طالبان با آمریکا را برعهده داشت، از سوی یکی از رهبران شبکه حقانی اوایل سپتامبر سال جاری میلادی و در پی گفت‌وگو در کاخ ریاست جمهوری در کابل برای تشکیل کابینه، فیزیکی مورد حمله قرار گرفت.

برادر به دنبال یک کابینه جامع شامل اعضا و رهبران غیرطالبان و اقلیت‌های قومی بود که برای جامعه جهانی مورد قبول واقع می‌شود. در یکی از مراحل این جلسه، خلیل‌الرحمان حقانی یکی از رهبران شبکه حقانی صندلی‌اش را بلند و به سمت برادر پرتاب کرد. محافظان هر دو طرف وارد معرکه شده و به سمت یکدیگر تیراندازی کردند که در نتیجه آن تعدادی از آنها زخمی و کشته شدند. ملا برادر در این درگیری زخمی نشد، اما از کابل خارج شده و به قندهار رفت که پایگاه طالبان است تا با هبت‌الله آخوندزاده، رهبر طالبان گفت‌وگو کند. در انتشار فهرست کابینه دولت طالبان افغانستان هفتم سپتامبر نامی از افراد خارج از حلقه این گروه شبه نظامی نیست. اعضای شبکه حقانی نیز چهار پست دارند و سراج‌الدین حقانی، رهبر این شبکه که در فهرست افراد تحت تعقیب اف.بی.آی است، سرپرست وزارت کشور شده است. برادر نیز به عنوان یکی از دو معاون نخست‌وزیر معرفی شده بود. طالبان و حقانی در ۲۰۱۶ با یکدیگر ادغام شدند.

افراد مطلع گفته‌اند، رئیس آژانس اطلاعات پاکستان که در جریان جلسه در کاخ ریاست جمهوری در کابل حضور داشت، به جای برادر، از حقانی‌ها دفاع کرد؛ برادر پیش از آنکه دولت ترامپ آزادی وی را برای شرکت در گفت‌وگوهای صلح تسهیل کند، به مدت هشت سال در زندانی در پاکستان بود. فردی کمتر شناخته شده به نام ملا محمدحسن، به جای ملابرادر به عنوان ‌نخست‌وزیر انتخاب شد، چون روابط بهتری با اسلام‌آباد دارد و تهدیدی علیه شبکه حقانی نیست. با این حال در طول یک هفته گذشته، اعضای طالبان گزارش‌ها درباره این درگیری را رد کرده‌اند. ملا برادر روز پنجشنبه در تلویزیون ملی افغانستان حاضر شد و با خواندن متنی از روی کاغذ، به شایعات درباره کشته یا زخمی شدنش پایان داد. وی ۱۲سپتامبر برای استقبال از وزیر خارجه قطر حضور نداشت و نخستین نشست کابینه طالبان افغانستان را نیز از دست داد و در توجیه این‌که چرا نتوانسته در مراسم استقبال از وزیر خارجه قطر باشد، گفت: «من از این سفر مطلع نبودم و در جریان حضور این دیپلمات ارشد قطری در سفر بودم و نمی‌توانستم سفرم را کوتاه کنم و به کابل برگردم.»

در همین حال، بلال کریمی، سخنگوی طالبان نیز در گفت‌وگویی تلفنی با رویترز گفت: «ملا برادر به حاشیه رانده نشده و ما انتظار داریم او به زودی برگردد. هیچ اختلافی بین رهبران طالبان نیست.» اختلافات درونی طالبان نشانه‌ای نگران کننده برای کشورهای غربی است که از این گروه خواسته‌اند سیاست‌های معتدل‌تری از جمله احترام به حقوق زنان را اجرا کنند. چین و پاکستان به ایالات متحده فشار می‌آورند تا منابع مالی افغانستان را آزاد کند چرا که این کشور با تورم سرسام‌آور و بحران اقتصادی روبه‌روست. در همین حال انس حقانی، یکی از رهبران اصلی حقانی در توئیتر هر گونه اختلاف بین این گروه و طالبان را رد کرده است.

تنش‌ها اما همچنان ادامه دارند. روز گذشته رسانه‌های محلی از وقوع دو انفجار در پایتخت افغانستان خبر دادند. یک منبع امنیتی در کابل به اسپوتنیک گفت که دو انفجار در پایتخت افغانستان رخ داد که یکی از آنها چندین زخمی برجای گذاشت. اولین انفجار در دشت برچی در منطقه ۱۳ غرب کابل رخ داد و چندین نفر زخمی شدند. انفجار دوم در یک محله متفاوت در همان منطقه منفجر شد. شمشادنیوز نیز روز شنبه به نقل از یک منبع گزارش داد که بر اثر انفجار یک خودروی بمب‌گذاری شده در شهر جلال‌آباد در شرق افغانستان در استان ننگرهار دست کم سه نفر کشته و ۱۸ نفر دیگر زخمی شدند. طالبان که هم اکنون کنترل افغانستان را در دست دارند گفته‌اند که به هیچ سازمان تروریستی اجازه فعالیت در افغانستان را نمی‌دهند. در ۳۱اوت، نیروهای آمریکایی افغانستان را ترک کردند و به مأموریتی که نزدیک به ۲۰ سال به طول انجامید پایان دادند.این تنش‌ها باعث شده است که سازمان‌های جهانی نیز در زمینه شروع رابطه دوباره خود با افغانستان، جانب احتیاط را در پیش گیرند. در همین زمینه، صندوق بین‌المللی پول اعلام کرد که تعامل با افغانستان تا زمانی که درون جامعه بین‌المللی شفافیتی درباره به رسمیت شناختن دولت تحت رهبری طالبان وجود داشته باشد، در حالت تعلیق باقی خواهد ماند. به گزارش ایگاه فرست‌پُست، صندوق بین‌المللی پول تاکید دارد که عمیقا نگران وضعیت اقتصادی در افغانستان است و از جامعه بین‌المللی می‌خواهد تا گام‌های فوری برای متوقف کردن بحران انسانی قریب‌الوقوع در این کشور بردارد.

رایس، سخنگوی این نهاد به خبرنگاران گفت: «تعامل ما با افغانستان تا زمانی که درون جامعه بین‌المللی شفافیتی درباره به رسمیت شناختن این دولت وجود داشته باشد، به حالت تعلیق درآمده است.» او اضافه کرد:«در خصوص به رسمیت شناختن این دولت، ما پیرو جامعه بین‌المللی هستیم و در حال حاضر چنین چیزی نداریم. بنابراین برنامه این صندوق متوقف شده است. و همانطور که ماه گذشته هم گفتیم، تکرار می‌کنیم که این کشور در حال حاضر به منابع صندوق بین‌المللی پول، حقوق برداشت ویژه و غیره دسترسی ندارد.»گروه طالبان اواسط اوت کنترل افغانستان را به دست گرفت و یک دولت منتخب تحت حمایت غرب را سرنگون کرد. دولت موقت طالبان هم شامل چهره‌های سرشناس این گروه است. بسیاری از رهبران جهان منتظر این هستند که ببینند آیا طالبان به وعده‌هایش در مسائلی مثل تشکیل دولت فراگیر و حقوق بشر پیش از آنکه به آن مشروعیت ببخشند، عمل می‌کند یا خیر. افغانستان در حال حاضر با فقر مزمن و خشکسالی مواجه است، اما وضعیت با روی کار آمدن طالبان در ماه گذشته و توقف کمک‌های انسانی و خروج ده‌ها هزار تن به ویژه نیروهای دولتی و نیروهای امدادی و لنگ ماندن بیشتر فعالیت اقتصادی، بدتر شده است.با این حال سخنگوی صندوق بین‌المللی پول از آمادگی برای همکاری با جامعه جهانی برای اجرای اقدامات فوری به منظور متوقف کردن بحران انسانی قریب‌الوقوع خبر داد. او گفت: «صندوق بین‌المللی پول عمیقا نگران شرایط اقتصادی دشوار در افغانستان و وضعیت انسانی در افغانستان است. ما گفته‌ایم که تمرکز فوری قطعا باید روی وضعیت انسانی، کمک به مردم افغانستان و اجازه به نقل و انتقالات در مقیاس کوچک و ارائه حمایت به کشورهای میزبان آوارگان افغان باشد.»

در همین زمینه، پیرمحمد ملازهی در گفت‌وگو با ایسنا در ارزیابی خود از تحولات و وضعیت فعلی افغانستان گفت:«طالبانی که روی کار آمده بیشتر از این که دغدغه افغانستان را داشته باشد گروه وابسته به آی اس آی است. بنابراین کشورهای منطقه و بین‌المللی در به رسمیت شناختن طالبان دچار تردید هستند. هر چند که وزیر خارجه قطر به افغانستان سفر کرد اما دنیا دچار تردید است که طالبان را به رسمیت بشناسد یا خیر.» او ادامه داد: «از طرف دیگر شبکه حقانی می‌گوید این مسائل برای ما اهمیت ندارد، امارت اسلامی را هر چه زودتر اعلام می‌کنیم ضمن این که پاکستان هم در منطقه تلاش می‌کند تا طالبان به رسمیت شناخته شود.» این کارشناس مسائل منطقه افزود: «مشکل دیگری که طالبان با آن مواجه است ‌مسئله اقتصادی و بحرانی است که در افغانستان وجود دارد از جمله فقر و گرسنگی و بیکاری ، دست به دست هم داده و افغانستان به کشورهای خارجی نیاز دارد. در این راستا، شرکتهای پاکستانی و چینی نیز به دنبال این هستند که قرارداد انحصاری با طالبان منعقد کنند تا بتوانند از معادن و ذخایر زیر زمینی افغانستان استخراج کرده و بهره برداری کنند و اقتصاد افغانستان را با اقتصاد سی پک و جریاناتی که چین دنبال است ادغام کنند.»