افزایش تورم و فشارهای اقتصادی چاره‌ای جز چراغ سبز به برجام باقی نگذاشت
8 آذر؛ نقطه عطف دولت رئیسی
روزنو :روز گذشته، سخنگوی وزارت خارجه با اعلام تدارک سفرِ معاون سیاسی وزیر خارجه به پایتخت چند کشور اروپایی از جمله آلمان، فرانسه و انگلیس، اعلام کرد: «این سفرها در مقام معاون سیاسی وزیر خارجه انجام می‌شوند.
روز نو :با وجود بی‌توجهی دستگاه دیپلماسی دولت رئیسی به مذاکرات هسته‌ای و کش دادن زمان برای نشستنِ دوباره ایران پشت میزِ مذاکرات برجامی، هر روز بیشتر از گذشته بر اهمیت دستیابی به توافق، به‌عنوان تنها روزنه باقیمانده برای گشایش اقتصادی، افزوده می‌شود. با نزدیک شدن به پایان ماه‌عسل طولانی دولت رئیسی، نه‌تنها نشانی کوچک از تغییراتی اولیه در کشور حس نمی‌شود بلکه با افزایش تورم، بار فشار اقتصادی بر مردم افزایش پیدا کرده است. این در شرایطی است که دولت انقلابیِ رئیسی، حتی این روزها با انتقادهای هم‌مسلکان خود نیز روبه‌رو شده است و اگرچه در این میانه، خود را به راهی دیگر می‌زند اما به نظر می‌رسد که بسیار مشتاقانه، رسیدنِ هشتم آذرماه را به انتظار نشسته است؛ روزی که قرار است دور جدید مذاکرات برجامی آغاز شود. شاید به همین منظور است که علی باقری پس از تصاحبِ سمتِ مذاکره‌کننده ارشد، تورهای رایزنی خود را پس از مسکو، برای آلمان، فرانسه و انگلیس رزرو کرده است. او که پیشتر به‌صورت تلفنی با مقامات چینی و همچنین انریکه مورا، هماهنگ‌کننده برجام نیز گفت‌وگو کرده بود تمام عزم خود را جزم کرده است که به‌جای وقت‌گذرانی برای سفارشِ چای یا قهوه بر سر میز مذاکره و یا انتخابِ جایگاهی بهتر، برای گرفتن عکس یادگاری در جمع مذاکره‌کنندگان، نویددهنده گشایشی نو از مذاکراتی نه به‌قصد مذاکره که به‌قصد نتیجه باشد.
روز گذشته، سخنگوی وزارت خارجه با اعلام تدارک سفرِ معاون سیاسی وزیر خارجه به پایتخت چند کشور اروپایی از جمله آلمان، فرانسه و انگلیس، اعلام کرد: «این سفرها در مقام معاون سیاسی وزیر خارجه انجام می‌شوند. البته چون ایشان مذاکره‌کننده ارشد ایران در مذاکرات هستند قطعاً در جریان این سفرها در خصوص گفت‌وگوهای پیش رو هم رایزنی و گفت‌وگو خواهند داشت.» او همچنین در موردبحث مذاکرات و برخی از گفت‌وگوهای معاون سیاسی وزیر خارجه به‌عنوان عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده ایران با برخی از کشورها در مورد مذاکرات پیش رو گفت: «آقای باقری در خصوص مذاکرات پیشتر هم تأکید کرده‌اند که با تمامی اعضای گروه ۱+۴ گفت‌وگو می‌کنند. ایران مواضع خود را برای دوستان خود به‌صورت دقیق تشریح کرده و در سفرهای پیش رو نیز این کار ادامه خواهد داشت. تا زمانی ما این اطمینان قطعی را پیدا نکنیم که تحریم‌های یک‌جانبه، فراسرزمینی و غیرقانونی آمریکا علیه ایران یکجا، مؤثر و با قابلیت راستی‌آزمایی و تضمین‌های لازم و عینی رفع نشود؛ ما نیز اقدامات جبرانی خود را متوقف نخواهیم کرد و همان‌طور که گفتم تا در مورد همه‌چیز توافق نشود هیچ‌چیزی توافق نخواهد شد.»
سخنگوی وزارت خارجه همچنین در پاسخ به سؤال دیگری در ارتباط با اظهارات سالیوان مشاور امنیت ملی آمریکا مبنی بر اینکه ایران تمایلی برای بازگشت به برجام نشان نداده است، اظهار کرد: «آمریکا باید بداند که عضو برجام نیست و به دیگر اعضای برجام نمی‌تواند اظهاراتی را منتسب کند و یا درخواست‌هایی را داشته باشد. آن‌ها باید در ابتدا برادری خود را ثابت کنند. متأسفانه در عمل همچنان می‌بینیم که مقامات آمریکایی اصرار بر این دارند که میراث ترامپ را در مورد اعمال تحریم‌های فراقانونی و فراسرزمینی علیه ایران را حفظ کنند. آنچه برای ما مهم است عمل است و متأسفانه عملی که از دولت فعلی آمریکا می‌بینیم در خلاف جهت اعلامی آن‌ها بوده است. مسیر بازگشت آمریکا به برجام روشن است. آن‌ها باید بپذیرند که به‌عنوان مقصر اصلی وضعیت فعلی از مسیری که رفته‌اند باید برگردند. باید تحریم‌های ظالمانه‌ای که بعد از خروج آمریکا از برجام اعمال شده یکجا و به‌صورت مؤثر برداشته شود و این تضمین را بدهند که هیچ دولتی در آمریکا مجدداً دنیا و حقوق بین‌الملل را به سخره نخواهد گرفت و آن‌ها قانون را زیر پا نمی‌گذارند و شرایط کنونی تکرار نخواهد شد.»
سخنگوی وزارت خارجه همچنین در پاسخ به سؤال دیگری در مورد حضور آمریکا در کمیسیون مشترک برجام و تأکید تیم مذاکره‌کننده ایران در مذاکراتی که قرار است در هشتم آذرماه برگزار شود، تصریح کرد: «آمریکا عضو برجام نیست و مسیر بازگشتش در ابتدا از حصول اطمینان ایران و ۱+۴ از رفع تحریم‌های اعمال شده از سوی این کشور می‌گذرد. مطمئناً آمریکا تا آن روز نمی‌تواند در کمیسیون مشترک برجام حاضر شود. در این تیم ترکیبی از سازمان‌ها و ارگان‌های مسئول در خصوص رفع تحریم‌ها حضور خواهند داشت و تغییر خاصی از حیث شخصیت‌های حقوقی حاضر در این هیئت صورت نخواهد گرفت و در واقع اشخاص و نام‌ها موضوع ثانویه هستند.»
اما فارغ از رایزنی‌های طرف ایرانی، در آن‌سوی میدان نیز طرف‌های غربی در حال یکسان‌سازی ایده‌های خود برای تنظیم گفت‌وگویی واحد با ایران هستند. در همین زمینه وزارت امور خارجه کره جنوبی روز گذشته اعلام کرد که معاون وزیر امور خارجه این کشور گفت‌وگویی درباره ایران با نماینده ویژه آمریکا در امور ایران داشته است. به گزارش خبرگزاری یونهاپ، وزارت امور خارجه کره جنوبی اعلام کرد چوی جونگ کان معاون اول وزیر امور خارجه کره در امور خارجی و رابرت مالی نماینده ویژه آمریکا در امور ایران گفت‌وگویی تلفنی درباره ایران داشته‌اند و درباره تلاش‌های ادامه‌دار درباره ازسرگیری مذاکرات احیای توافق هسته‌ای با ایران، تبادل‌نظر کرده‌اند.
طبق اعلام وزارت خارجه کره، مالی آخرین تحولات پیرامون این مذاکرات را با این مقام کره‌ای در میان گذاشته و چوی نیز آمادگی سئول برای حمایت از تلاش‌های دیپلماتیک را ابراز داشته است. باوجوداین که کره جنوبی عضو توافق هسته‌ای نیست، اما با توجه به بلوکه بودن پول‌های ایران در بانک‌های این کشور به بهانه تحریم‌های آمریکا، سئول و واشنگتن معمولاً درباره موضوع ایران تعامل می‌کنند. حدود ۷ میلیارد دلار از دارایی ایران تحت تحریم‌های آمریکا که پس از خروج یک‌جانبه این کشور از توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۸ اعمال شدند، در بانک‌های کره جنوبی بلوکه‌شده است. ایران بارها خواستار آزاد شدن پول‌های خود شده است اما مقامات سئول هر بار به بهانه‌ای از این موضوع سرباز می‌زنند.
در دیگر سو، مشاور امنیت ملی آمریکا نیز در گفت‌وگویی مواضع این کشور را راجع به بازگشت به توافق هسته‌ای تکرار کرد. به گزارش خبرگزاری اسپوتنیک، جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا در گفت‌وگویی با شبکه سی.ان.ان با بیان اینکه آمریکا آماده بازگشت به مذاکرات توافق هسته‌ای است، مدعی شد که تهران هنوز اراده‌ای برای انجام این کار از خود نشان نداده است. مشاور امنیت ملی کاخ سفید گفت: «اعلام کرده‌ایم که اگر ایران آماده بازگشت به اجرای توافق باشد، به توافق برمی‌گردیم. واقعیت این است که ایران هنوز تمایلی برای بازگشت به برجام نشان نداده است.» سالیوان در ادامه بیان کرد: «آمریکا از نزدیک با شرکا و متحدان خود برای ایجاد شرایط لازم برای گفت‌وگو همکاری می‌کند. ما آماده بازگشت به میز مذاکره و ادامه کار روی این موضوع هستیم.»
در همین حال الکساندر شالنبرگ صدراعظم اتریش در موردتوافق هسته‌ای بار دیگر تأکید کرد که یک توافق ناقص بهتر از عدم توافق است. به گزارش ایرنا، شالنبرگ در گفت‌وگو با نشریه صهیونیستی اسرائیل هیوم مدعی شد: «ثابت شده که نبود یک توافق بدتر از وجود یک توافق ناقص است و قطعاً توافق هسته‌ای کامل نیست.» صدراعظم اتریش اضافه کرد: «مسائلی مانند توسعه برنامه موشکی وجود دارد که در آن گنجانده نشده است.» شالنبرگ ادعا کرد که تاریخ نشان می‌دهد عدم گفت‌وگو نتیجه‌ای را حاصل نمی‌کند و هدف ما باید برگرداندن ایران به چارچوب یک توافق بازرسی توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باشد. این در حالی است که آهارون زئوی فارکش رئیس پیشین اطلاعات ارتش رژیم صهیونیستی اوایل هفته به روزنامه جروزالم پست گفت که یک توافق هسته‌ای جدید بین ایران و قدرت‌های جهانی در ماه‌های آینده احتمالاً بدتر از توافق ۲۰۱۵ خواهد بود.
از سوی دیگر، چین و روسیه نیز به‌صورت مداوم، از طریق اظهارنظرهای روزانه برخی مسئولان خود و تبیین رویکرد شفاهی، سیاست‌های اعلامی خود را در برابر مسئولین ایرانی، به‌روز کرده و به‌نوعی خود را در میدان ایران معرفی می‌کنند. در همین زمینه روز یکشنبه روزنامه گلوبال تایمز چین گزارش داد که وانگ یی نخست‌وزیر و وزیر امور خارجه چین در گفت‌وگویی تلفنی با حسین امیر عبداللهیان وزیر امور خارجه، از تصمیم ایران برای ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای در اوایل آذرماه، استقبال کرده و اشاره کرده است که این امر موضع مثبت ایران در زمینه بازگشت به تعهداتش را آشکار کرد. وانگ در این گفت‌وگوی تلفنی از تمامی طرف‌های توافق هسته‌ای خواست تا همکاری‌ها را تقویت کرده و به‌اتفاق هم مذاکرات را در مسیر درست آن پیش ببرند. او از ایران خواست تا هم‌زمان بااینکه با بازگشت دوباره آمریکا به توافق هسته‌ای، تعهدات هسته خود را دوباره اجرا کند. بنا بر اعلام روزنامه گلوبال تایمز، وزیر امور خارجه چین گفت، آمریکا باید اول‌ازهمه وارد عمل شده و این خروج یک‌جانبه را جبران کند.
وانگ در گفت‌وگویش با امیرعبدالهیان، بر شراکت استراتژیک فراگیر بین چین و ایران و عزم راسخ چین برای توسعه روابط و مبارزه با یک‌جانبه‌گرایی و هژمونیسم تأکید کرد. وزیر امور خارجه چین در ادامه گفت که چین از افزایش همکاری میان ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی حمایت می‌کند و این می‌تواند فضای خوبی برای ازسرگیری مذاکرات ایجاد کند. از سوی دیگر، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین به انتقاد یک خبرنگار از مواضع ایران در قبال ازسرگیری مذاکرات وین واکنش نشان داد. به گزارش ایسنا، میخائیل اولیانوف نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین در واکنش به اظهارات لارنس نورمن خبرنگار روزنامه آمریکایی وال‌استریت ژورنال که در پیامی توییتری از مواضع ایران درباره ازسرگیری مذاکرات انتقاد کرده بود و آن را متناقض با موضع ایران درباره احیای توافق به شکل اصلی آن دانسته بود، در صفحه توییترش نوشت: «بیایید منصف باشیم. بله ایران بیشتر و بیشتر از توافق هسته‌ای فاصله می‌گیرد اما آمریکا نه‌تنها فشار حداکثری را حفظ کرده است بلکه تحریم‌های بیشتری را هم اعمال می‌کند.»
اولیانوف اضافه کرد: «تنها یک را برای شکستن این دور باطل وجود دارد، آن‌هم مذاکرات وین است که باید بازگشت آمریکا و ایران به پایبندی کامل به توافق را فراهم سازد.» خبرنگار وال‌استریت ژورنال در پیامی توییتری از مواضع ایران در قبال ازسرگیری مذاکرات برجامی، از جمله لزوم تضمین از سوی آمریکا برای عدم خروج دولت آتی این کشور از توافق، لغو کلیه تحریم‌های غیرقانونی و جبران خسارات تحمیل شده بر ایران به‌واسطه تحریم‌ها، انتقاد کرد.
به‌هرروی، دولت جدید ایران اخیراً پس از بررسی نتایج شش دور قبلی مذاکرات، اعلام کرده که است که دور هفتم مذاکرات را از 8 آذر، شروع خواهد کرد. ایران تأکید کرده است هدف آن از این مذاکرات لغو تحریم‌های آمریکا است. دولت آمریکا نیز گفته است که مسیر دیپلماتیک با ایران را برای حل‌وفصل موضوع هسته‌ای آن ترجیح می‌دهد و آماده است با حسن نیت و در راستای بازگشت دوجانبه با ایران به پایبندی کامل به توافق هسته‌ای، به مذاکرات وین بازگردد. باوجوداین رویکردها، هنوز از سطح بی‌اعتمادی‌ها نسبت به نتایج خروجی این مذاکرات کاسته نشده است و ناظران سیاسی با شک و تردید، آغاز گفتگوها در هشتم آذرماه را به انتظار نشسته‌اند.
