لااقل با «توافق موقت» بن بست برجام را باز كنيد

روزنو :برخی شنیده‌ها در روزهای اخیر حاکی از آن است که توافق موقتی بین ایران و طرف‌های برجام در آینده نزدیک رخ خواهد داد تا طبق آن پول‌های بلوکه شده ایران در سایر کشورها آزاد و در مقابل ایران نیز به مقداری از تعهدات خود در برنامه هسته‌ای عمل کند. توافقی موقت که با هدف هموار شدن مسیر مذاکرات احیای برجام صورت می‌گیرد و مشخصا می‌تواند گره‌ای از چالش های پیش رو باز کند. توافقی که در کنار آن در روزهای اخیر شاهد رفت و آمدهای دیپلماتیک فراوان هستیم که یکی از بازیگران اصلی آن امارات است. از دیدار انور قرقاش با انریکه مورا تا سفر مشاور امنیت ملی امارات به ایران که به نظر می‌رسد در کنار برجام، جنبه منطقه‌ای اختلافات سایر کشورها با ایران نیز در دستور کار بررسی قرار گرفته است. در راستای بررسی این تحولات پیرامون برجام،  گفت و گویی با علی اکبر فرازی، سفیر پیشین ایران در رومانی داشته است که در ادامه می‌خوانید.

توافق موقت در مسیر احیای برجام در خصوص برخی مسائل می‌تواند راهگشا باشد؟

فرصت‌ها به سرعت در گذر هستند و امیدوار هستم این بار که فضا برای احیای مذاکرات برجام فراهم شده است، به بهترین شکل از آن استفاده کنیم. امروز مشخصا برای شکستن بن بست ایجاد شده در مذاکرات احیای برجام، توافق موقت می‌تواند خوب و مفید باشد. امروز مهم این است که از مذاکرات و روند احیای برجام گره گشایی شود و از بن بست خارج شویم. توافق موقت اگر به گونه‌ای صورت گیرد که اعتماد را در میان طرفین تقویت می‌کند، باید در دستور کار قرار گیرد و طبق آن پیش رفت. اگر توافق موقت ذره‌ای می‌تواند در این عرصه موثر باشد باید با جدیت پیگیری شود. توافق موقت یک اقدام مثبت است که می‌تواند مسیر دیپلماتیک را برای تعامل در سایر عرصه‌ها نیز هموار کند. توافق موقت یک رویه دیپلماتیک است که در گذشته نیز منتج به نتایج مثبتی شده است و در گفت و گوهای دوجانبه و چندجانبه بارها شاهد بوده‌ایم که کشورها از این روش استفاده کرده‌اند. آمریکا و ویتنام پس از جنگ از همین توافق موقت استفاده کردند و توانستند به آتش بس دائمی دست پیدا کنند. این یک تعامل حقوقی می‌تواند باشد و می‌توان طبق آن گام‌هایی برداشت. توافق موقت می‌تواند منجر به این شود که ایران اندکی بیشتر به آمریکا اعتماد کند و به سمت تعهدات هسته‌ای خود رود. توافق موقت از سوی دیگر می‌تواند منجر به ایجاد یک مسیری شود که هزینه کمتری به کنش‌های ما تحمیل می‌کند. اقدامات کلی و فراگیر در صورتی که بدعهدی صورت گیرد مشخصا هزینه‌های بیشتری به دنبال دارد.

این صحبت که عنوان می‌شود آمریکا قصد بازگشت به برجام را ندارد، به حقیقت نزدیک است؟

اینکه عنوان می‌شود آمریکا قصد بازگشت به برجام را ندارد صحت ندارد و یک بهانه گیری از سوی یک تفکر خاص است. این یک بهانه جویی است و در بیان آن باید انصاف را رعایت کرد. آمریکا در گذشته نقض تعهد کرده است و قوانین را زیر پا گذاشته و این را همه ما قبول داریم اما باید توجه داشت که امروز شرایط متفاوت است. نیت خوانی در خصوص اینکه می‌گویند آمریکا نمی‌خواهد به برجام بازگردد، باید مشخص شود از کجا نشات می‌گیرد. نمی‌توان به این شکل پیش بینی بی پایه و اساس کرد. هیچ بینه‌ای در این خصوص وجود ندارد و نباید بدبینی در این خصوص را اشاعه داد. باید واقع بین بود و براساس واقعیت‌ها عمل کرد. امروز همه طرف‌های برجام، تمایل دارند تا این توافق احیا شود. این یک واقعیت است و امروز این مبحث مطرح نیست که چه کسی از احیای برجام بیشتر سود می کند بلکه مهم این است که برجام می‌تواند یک بازی برد برد برای تمام کشورهای منطقه و جهان باشد. اینکه به دنبال این باشیم که از آمریکا تضمین بگیریم، یک اقدام خوب است اما نباید به این بهانه در مسیر احیای برجام کارشکنی کنیم و یا پیش بینی بدون دلیل داشته باشیم.

با توجه به درخواست‌ها و واکنش‌های کشورهای عربی همچون امارات، چند درصد احتمال دارد تا برجام احیا شود
در ابتدا باید توجه داشت تحرکات دیپلماتیک امارات نشانه‌ها و پالس‌های مثبتی است که نشان می‌دهد اجماع در راستای احیای برجام در منطقه و جهان وجود دارد اما از سوی دیگر شاهد هستیم که امارات یکی به نعل می‌زند و یکی به میخ و درست است که عنوان می‌کند قصد ترمیم روابط با ایران دارد اما روابط خود را با اسرائیل نیز افزایش داده است. در این میان اینکه برجام احیا شود یا خیر نیز با اما و اگرهای خاص خود همراه است. نکته حائز اهمیت این است که در ابتدا باید برجام در زمان مفید خود احیا شود و آن قدر این مسیر طولانی نشود که دیگر احیای برجام فایده‌ای نداشته باشد. این توافق سیاسی یک تاریخ انقضایی دارد که پس از آن مشخصا نمی‌تواند به نفع هیچ یک از طرفین باشد. امروز مشکلات معیشتی و اقتصادی ما زیاد شده است و این چالش‌ها بر کسی پوشیده نیست. در چنین شرایطی ما در حال از دست دادن فرصت‌هایی در عرصه سیاست خارجی و بین الملل هستیم که مشخصا برخی از آنها در آینده دیگر به‌وجود نمی‌آید و برای کشور از دست دادن این فرصت‌ها تبعاتی خواهد داشت. بنابراین زمان نیز در کنار اصل توافق مهم است. ایران نباید از روی نیازمندی بلکه برمبنای مصلحت و عقلانیت بهتر است زودتر در مسیر احیای برجام قرار گیرد زیرا در آینده نیز ممکن است همین فرصت امروز دیگر فراهم نشود.