توافق وین شاید تا آخر ما به نتیجه برسد

به گزارش روزنو، مذاکرات احیای برجام در وین در حالی پی گرفته می‌َشود که همه طرف‌های مذاکره به دنبال آن هستند که اختلافات باقی‌مانده را کاهش داده و زمینه را برای ایجاد توافق طرفینی کامل فراهم کنند. با این حال به اذعان همه طرفین از آنجا که همه در موضعی مشترک نسبت به عدم اتخاذ موضعی واحد و مناسب از سوی آمریکا به جهت نبودن رویکرد و تصمیمی واحد در آمریکا ابراز گلایه می‌کنند مذاکرات همچنان ادامه دارد و به رغم پیشرفت‌های اندک اما هنوز چون بر روی همه چیز توافق نشده به طور کلی بر روی هیچ چیزی توافقی صورت نگرفته است. با این حال طرفین در اظهار نظرهایشان مطرح می‌کنند که مذاکرات در مرحله نهایی قرار دارد و احتمال اینکه تا پایان سال جاری شمسی به نتیجه برسد و توافق حاصل شود وجود دارد. این در حالی است که طی روز‌های گذشته و پس از بازگشت هیأت‌ها از پایتخت‌ها به وین مذاکرات دو جانیه میان هیأت‌ها با یکدیگر و انریکه مورا هماهنگ کننده مذاکرات بیشتر شده و هر روز شاهد مذاکراتی هستیم که طرفین آنها را سازنده و مثبت قلمداد می‌‌کنند. هر چند که برخی معتقدند اینکه مذاکرات به سرعت به نتیجه نمی‌رسد به این دلیل است که غربی‌ها بحث مذاکرات فرابرجامی را مطرح کرده‌اند که ایران به آن تن نداده است. چنانکه علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان در توئیتی آورده است: «آمریکا و اروپا در آزمون اجرای تعهداتشان در برجام مردود شدند. اکنون برجام برای ایران در حوزه اقتصادی و رفع تحریم‌ها به پوسته‌ای خالی تبدیل شده است. با آمریکای بدعهد و اروپای بی‌عمل هیچ‌گونه مذاکره فرابرجامی صورت نخواهد گرفت.» البته تحولات فقط در درون هتل کوبورگ وین جریان ندارد و بیرون از فضای مذاکرات نیز تحولات دیگری در حال رخ دادن است. از مذاکره و گفت‌وگوی تلفنی سران و مقامات کشورها پیرامون برجام با یکدیگر تا حضور و تاثیر برخی متغیرهای حاشیه‌ای بر مذاکرات. پیش ازاین در وین شاهد حضور نمایندگان کره جنوبی و عربستان سعودی بودیم که گفته شد برای دیدارهای دو جانبه با مقامات اتریشی وارد وین شده‌اند، اما تاثیراتی از آنها بر مذاکرات را شاهد بودیم. اخیرا نیز گفته شده که رژیم صهیونیستی نیز نماینده‌ای را به وین فرستاده که با هیأت‌های اروپایی‌، آمریکایی، روسی و چینی مذاکره کند که معلوم نیست این اقدام در چه جهتی صورت پذیرفته است. آنچه مسلم است صهیونیست‌ها درصدد تاثیر‌گذاری بر مذاکرات وین هستنند اما همه آنها می‌دانند و هم تندروهای کنگره نشین آمریکایی که عزم طرفین بر توافق است و اگر اختلافات حاضر حل شود به زودی شاهد توافق و احیای برجام خواهیم بود. این در حالی است که اخیرا مشاور هیات مذاکره کننده ایران در وین گفته؛ اگر آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها انعطاف و عقلانیت نشان دهند، می‌توان مسائل باقی مانده را با سرعت زیاد حل کرد. قدر مسلم همه طرف‌ها می‌دانند که احیای برجام به نفع هه طرف‌ها و صلح و امنیت بین‌المللی است لذا در راه احیای آن کوشش می‌کنند. حال باید دید آنطور که گفته شده این مذاکرات در نهایت تا پایان فوریه یعنی میانه‌های اسفند ماه به نتیجه خواهد رسید و توافقی حاصل خواهد شد یا ادامه مذاکرات را در قالب دور نهم از سال آینده شاهد خواهیم بود.

توپ در زمین غربی‌ها

مذاکرات برای لغو تحریم‌ها، همچنان به صورت فشرده ادامه دارد، اما با نزدیک شدن به مراحل نهایی، حجم خبرسازی‌ها و اطلاعات غلط نیز افزایش یافته است، اگرچه این اقدامات تازگی ندارد و مربوط به بازی دقیقه۹۰ غرب در راستای تشدید تنش و ایجاد هیجان در فضای مذاکرات است. آمریکا و اروپایی‌ها پیش از این در مذاکرات هسته‌ای با ایران که منتهی به توافق سال ۲۰۱۵ شد، نشان دادند که بازی‌های تاکتیکی خاصی را در روزهای آخر مذاکرات آغاز می‌کنند، این بازی‌ها که غالبا از طریق فضای رسانه‌ای انجام می‌شود در راستای کسب امتیازات بیشتر و تحت فشار قرار دادن ایران برای چشم‌پوشی از خواسته‌ها و پیشنهادات مذاکره کنندگان کشورمان تحت تاثیر فضای هیجانی است. چنین اقداماتی بخشی از رویکرد فرامتنی غرب در قبال برجام است، کشورهای غربی، خصوصا آمریکا همواره در مذاکرات مختلف دو رویکرد متن و فرامتن را در پیش می‌گیرند، متن مربوط به گفت‌وگوهای حقوقی و فنی است که پشت میز مذاکره انجام می‌گیرد اما فرامتن مربوط به فضای محیط و رسانه‌ای مذاکره است. ایالات متحده به این دلیل که با نقض تعهدات خود از برجام خارج شده در متن و به لحاظ فنی و حقوقی متهم این پرونده است، به همین دلیل این کشور برروی گزاره‌های فرامتنی تمرکز می‌کند و با رسیدن به مراحل پایانی گفت‌وگوها تلاش می‌کند با ایجاد فضای هیجانی مذاکره کنندگان ایران را تحت فشار قرار دهد. البته تیم مذاکره‌کننده کشورمان نشان داده که بازی‌های غرب را به خوبی رصد می‌کند و از اهداف تبلیغاتی و هیجانی آمریکا آگاه است و از خطوط قرمز و مطالبات فنی و حقوقی جمهوری اسلامی ایران عقب‌نشینی نخواهد کرد. این در حالی است که همه طرف‌ها از رسیدن به مرحله نهایی و لزوم تصمیمات سیاسی سخن می‌گویند. ایران خواسته‌ها و ابتکارات خود را روی میز مذاکره گذاشته و تلاش کرده با نگاهی تعاملی پیش برود، خواسته‌های ایران در مذاکرات از ابتدا عینا مبتنی بر تعهدات پذیرفته شده همه طرف‌ها در برجام تنظیم شد. جمهوری اسلامی ایران اعلام کرده که به دنبال یک توافق خوب در کمترین زمان ممکن است، هیات مذاکره کننده ایرانی از ابتدا تاکید کرد که حاضر نیست چیزی کمتر از برجام را بپذیرد، چنانکه در حوزه تحریمی نیز چیزی فراتر از برجام طلب نکرده است. مذاکرات در روزهای گذشته و به‌ویژه پس از بازگشت هیأت‌ها از پایتخت‌ها به مرحله‌ای رسیده است که موفقیت یا شکست گفت‌وگوها صرفا به تصمیمات سیاسی طرف‌های غربی بستگی دارد. اگر طرف‌های غربی تصمیمات لازمی را که به آن آگاه هستند، اتخاذ نمایند، می‌توان چند موضوع باقی‌مانده را حل کرده و ظرف چند روز به توافق نهایی دست یافت. آنچه باید مورد تأکید قرار گیرد، آن است که خواسته‌های جمهوری اسلامی ایران با رویکردی واقع‌گرایانه، منطبق با ملزومات توافق سال ۹۴ و در تناسب با تجربیات به دست‌آمده از عملکرد طرف‌های غربی تنظیم شده و اعمال فشار رسانه‌ای یا تلاش برای استفاده از اهرم زمان، اصول و دستورالعمل‌های مذاکراتی ایران را تغییر نمی‌دهد. هیأت ایرانی بر اساس همین اصول و دستورالعمل‌ها پیشنهادات و خواسته‌های روشن خود در موضوعات باقی‌مانده را روی میز قرار داده است و اکنون توپ کاملا در زمین طرف‌های غربی است.

بدون چشم‌انداز مذاکره نمی‌کنیم

وزیر امور خارجه کشورمان در خصوص مذاکرات وین اظهار داشت: این جمله را باز هم تکرار می‌کنیم که ما هم به دنبال یک توافق خوب هستیم. ما هم از توافق خوب در کوتاه‌ترین زمان استقبال می‌کنیم اما این توافق باید دربردارنده حقوق مردم ایران باشد. حسین امیرعبداللهیان گفت: این توافق خوب از نظر ما باید همه تحریم‌هایی که در سال ۲۰۱۵ برای برداشته شدن آن‌ها توافق صورت گرفت و به JCPOA موسوم شد را شامل شود. امروز که ما داریم با هم صحبت می‌کنیم پیشرفت‌هایی در مذاکرات حاصل شده اما همه آنچه را که باید ذیل برجام به آن برسیم محقق نشده است. اما با همه این‌ها ما در میز مذاکره پیشرفت‌هایی داشته‌ایم و امیدوار هستم این پیشرفت‌ها منجر به یک توافق خوب شود. برای رسیدن به این توافق خوب، واقع‌بینی طرف غربی می‌تواند تعیین کننده باشد. وی عنوان کرد: ما حتماً علاقه‌مند هستیم که مذاکراتمان منجر به لغو کامل تحریم‌ها شود اما در یک نگاه واقع بینانه چارچوب تحریم‌هایی که در این دور از مذاکرات، موسوم به مذاکرات وین، برای لغو هدفگذاری شده و کشورهای ۱+۴ و نماینده اتحادیه اروپا بر آن تمرکز و تاکید دارند این است که تحریم‌هایی که در برجام و سند برجامی سال ۲۰۱۵ باید لغو می‌شد، همگی از میان برداشته شود. امیرعبداللهیان بیان کرد: برای ما تضمین قانونی طرف آمریکایی و طرف غربی هم مهم است. من حتی به همکارم آقای دکتر باقری گفتم در مذاکرات می‌توانند به طرف‌های غربی بگویند اگر نمی‌توانید به صورت قانون در مجلس خود این توافق را به تصویب برسانید، حداقل پارلمان کشورتان یا رئیس پارلمان‌های کشور‌هایی که طرف مذاکرات برجامی ما هستند می‌توانند در یک بیانیه سیاسی پایبندی خود را به این توافق و به بازگشت به اجرای توافق برجام اعلام کنند. وزیر امور خارجه در مورد مذاکره مستقیم تصریح کرد: ما حاضر نیستیم بدون اینکه یک چشم انداز روشن و قوی برای رسیدن به یک توافق خوب با تضمین پایدار در مقابل‌مان قرار داشته باشد، وارد پروسه مذاکره مستقیم با آمریکا شویم. ضمنا این میز مذاکره است که مشخص می‌کند تصمیمات بعدی ما چه سمت و سویی را داشته باشد. اما در مجموع ما خوشبین هستیم.

#مژگان _نبوی