کاهش قیمت هم مُسکِّن نیست

روز نو :«قیمت هر متر مربع واحد مسکونی در تهران روند صعودی دارد اما با این همه رکود در جریان است»، این را یکی از فعالان بازار مسکن به «همدلی» می‌گوید. به نظر می‌رسد اوضاع بازار مسکن به جایی رسیده که حتی وقتی قیمت خانه‌ای با شرایط ویژه و کمتر از نرخ بازار برای فروش گذاشته می‌شود هم مشتری پروپا قرصی برای خرید وجود ندارد. این را می‌توان به سادگی از صحبت‌های فعالان بازار به خوبی فهمید؛ «یک خانه با قیمت هر متر 75 میلیون تومان در بازار با نرخ 68 میلیون تومان برای فروش گذاشته شده اما به دلیل رکود بازار هیچ خریداری وجود ندارد». گزارش‌های این‌چنینی بسیاری به دست «همدلی» رسیده که همگی حکایت از اوضاع راکد بازار دارد. به نظر می‌رسد کاهش قدرت خرید همه آن‌هایی که به دنبال خرید خانه هستند به جایی رسیده که با وجود تسهیلات و تخفیف‌های قابل‌توجه مالکان راه به جایی نمی‌برند. هر چه هست با وجود گزارش‌های رسیده از رکود بازار، قیمت‌ها همچنان روندی صعودی دارد و رکوردهای عجیب ماهی نیست که خبرساز نشود.

متوسط قیمت خانه در تهران

در شهریور امسال متوسط قیمت یک متر مربع مسکن در شهر تهران، ۴۳ میلیون و ۲۱۶ هزار تومان بوده که نسبت به ماه قبل و مدت مشابه سال قبل به ترتیب ۱.۱ و ۳۶.۳ درصد افزایش یافته است. گزارش تحولات بازار مسکن در شهر تهران که از سوی بانک مرکزی منتشر شده، بیانگر این است که در شهریور ماه متوسط قیمت خرید و فروش یک مترمربع زیربنای واحد مسکونی معامله شده از طریق بنگاه‌های معاملات ملکی تهران ۴۳ میلیون و ۲۱۶ هزار تومان بوده که نسبت به ماه قبل و ماه مشابه سال قبل به ترتیب ۱.۱ و ۳۶.۳ درصد افزایش دارد. علاوه بر این، تعداد معاملات انجام شده در این ماه حدود ۶۰۰۰ فقره بود که نسبت به ماه قبل و ماه مشابه در سال ۱۴۰۰ به ترتیب ۲۲.۹ و ۲۲.۵ درصد کاهش را نشان می‌دهد و بررسی توزیع تعداد واحدهای مسکونی معامله شده در شهر تهران به تفکیک عمر بنا حاکی از آن است که واحدهای تا پنج سال ساخت با سهم ۲۸.۴ درصد بیشترین سهم را به خود اختصاص داده‌اند.این در حالی است که در میان مناطق ۲۲‌گانه شهر تهران، بیشترین قیمت هر متر خانه ۸۷ میلیون و ۱۳۰ هزار تومان در منطقه یک و کمترین آن با ۲۱ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان در منطقه ۱۸ بوده است که هر یک از آنها با افزایش ۲۶.۴ درصدی در منطقه یک و ۱۸.۸ درصدی در منطقه ۱۸ مواجه شده‌اند.

توزیع فراوانی تعداد واحدهای مسکونی معامله شده برحسب قیمت یک مترمربع بنا در شهریور ماه امسال نیز حاکی از آن است که واحدهای مسکونی در دامنه قیمتی ۳۰ تا ۳۵ میلیون تومان به ازای هر متر مربع بنا با سهم ۱۱.۸ درصد بیشترین سهم از تعداد معاملات شهر تهران را به خود اختصاص دادند و دامنه قیمتی ۲۵ تا ۳۰ و ۳۵ تا ۴۰ میلیون تومان با ۱۱.۲ و ۱۰.۴ درصد سهم در رتبه بعدی قرار دارد.

اوضاع اجاره خانه در تهران

از سوی دیگر، در شهریور ماه امسال توزیع فراوانی تعداد واحدهای مسکونی معامله شده بر اساس ارزش هر واحد نشان‌دهنده آن است که واحدهای مسکونی با ارزش یک میلیارد تا یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان با اختصاص سهم ۱۳.۹ درصد بیشترین سهم از معاملات انجام شده را داشته‌اند.

همچنین، توزیع معاملات انجام شده مسکن بر اساس مناطق شهری در تهران حاکی از آن است که منطقه ۵ با ۱۴.۴ درصد از کل معاملات، بیشترین سهم معاملات شهر تهران را به خود اختصاص داده است.

علاوه بر این، بررسی شاخص کرایه مسکن اجاری در شهر تهران و در کل مناطق شهری در شهریور ماه امسال نشان دهنده رشدی معادل ۴۰.۹ و ۴۶.۸ درصد نسبت به ماه مشابه سال گذشته است.

لازم به توضیح است که رشد ماهانه شاخص مزبور در شهریور ماه در شهر تهران و کل مناطق شهری به‌ترتیب معادل ۴.۶ و ۴.۷ درصد است.

پیش‌بینی بازار مسکن در سه سناریو

سناریوهای مختلفی درباره چشم‌انداز مسکن در ماه‌های آینده شنیده می‌شود که همگی حکایت از این دارد که نرخ دلار در نهایت تعیین کننده بهای هر متر مربع خانه می‌تواند باشد. یک کارشناس بازار مسکن گفت: «آینده بازار مسکن به میزان درآمدهای ارزی و نوع این درآمدها بستگی دارد که سه حالت ممکن می‌تواند در نرخ دلار و قیمت مسکن اثرگذار باشد». فرهاد بیضایی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: «وضعیت بازار مسکن در شش ماهه دوم سال ۱۴۰۱ به متغیرهایی بستگی دارد. باید ببینیم درآمدهای ارزی افزایش پیدا می‌کند یا نه. در صورت افزایش از ناحیه نفت خواهد بود یا دیگر بخش‌ها. درست است که عنوان می‌شود بخش مسکن ارتباط مستقیم با تحریم‌ها ندارد اما غیرمستقیم تاثیر می‌گیرد».

وی افزود: «اگر درآمدهای ارزی منجر به ثبات قیمت ارز شود بازار مسکن می‌تواند رونق غیرتورمی را داشته باشد و زیر نرخ تورم افزایش قیمت پیدا کند. اگر بدون درآمدهای ارزی، ثبات نرخ ارز را داشته باشیم رکود مسکن همراه با ثبات قیمتی را خواهیم داشت. احتمال سوم یعنی افزایش قیمت ارز با احتمال رشد قیمت مسکن همراه می‌شود».

با شرایط فعلی رکود تداوم می‌یابد

بیضایی تصریح کرد: «بازار مسکن در رکود به سر می‌برد و در صورت ادامه‌ی وضعیت فعلی رکود مسکن تداوم خواهد داشت. ممکن است در مقاطعی رکود تورمی باشد. بعضی وقت‌ها هم با توجه به آرامشی که در بازار وجود دارد رکود همراه با ثبات قیمتی رخ می‌دهد».

این کارشناس بازار مسکن با اشاره به تحولات فصلی این بازار گفت: «در فصل تابستان به دلیل افزایش جابه‌جایی، تقاضای مصرفی فعال‌تر و بازار اجاره و خرید و فروش خانه رونق دارد. در نیمه دوم سال جابه‌جایی فروکش می‌کند و حجم معاملات کاهش می‌یابد. اما در بحث قیمت‌ها در حال حاضر بازار منتظر نتایج اثرات غیراقتصادی است و مبتنی بر آن سرمایه‌گذاری یا عدم سرمایه‌گذاری شکل می‌گیرد». وی یادآور شد: «رشد ارزش دلاری مسکن با رکود این بخش ارتباط دارد. اواخر دهه ۸۰ شمسی قیمت هر متر مربع مسکن در تهران به ۲۰۰۰ دلار در هر متر مربع رسیده بود. بعد از آن شاهد افت شدید بازار بودیم و این عدد تا ۷۰۰ دلار کاهش یافت. در دهه ۹۰ تقریبا بین بازه ۷۰۰ تا ۱۱۰۰ دلار در نوسان بود. در سال‌های اخیر مجددا روند صعودی به خود گرفت و هم‌اکنون به حدود ۱۴۰۰ دلار رسیده است».

بیضایی تاکید کرد: «با توجه به شرایط فعلی توان اقتصادی برای پوشش قیمت‌های بالاتر مسکن وجود ندارد و امکان این‌که بتوان انتظار داشت قیمت خانه بیشتر از این افزایش پیدا کند بعید است. در دهه ۸۰ که قیمت دلاری مسکن رشد چشمگیری پیدا کرد در اوج درآمدهای ارزی بودیم که اثرات بیماری هلندی در بازار مسکن هم دیده شد. از سوی دیگر بازار مسکن دوبی در رکود قرار داشت و باعث بازگشت سرمایه به کشور شد. اما الان چنین شرایطی وجود ندارد».

وی ساخت خانه برای برخی گروه‌های حمایتی در قالب نهضت ملی مسکن را تایید کرد و در عین حال گفت: «این قبیل طرح‌ها ارتباط چندانی با تحولات بازار مسکن ندارد. اگر دولت در حوزه املاک برای مسکن برخی دهک‌های پایین برنامه‌ریزی کند خوب است اما سطح مداخله دولت نباید از ۲۰۰ هزار واحد فراتر برود». بیضایی با بیان این‌که در مسکن مهر هم سالیانه حدود ۱۷۰ هزار واحد احداث شد خاطرنشان کرد: «حدفاصل سال‌های ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۲ که دولت درآمدهای خوبی داشت و تحریم نبود ۸۶۰ هزار واحد مسکن مهر تحویل داده شد. یعنی به طور متوسط سالیانه حدود ۱۷۰ هزار واحد به سرانجام رسید». بنابراین گزارش، متوسط قیمت هر متر خانه در مردادماه ۱۴۰۱ در شهر تهران ۴۲.۷ میلیون تومان در هر متر مربع بود که در مقایسه با ماه گذشته ۲.۵ درصد و نسبت به ماه مشابه سال قبل ۳۸ درصد افزایش نشان می‌دهد. طبق اعلام بانک مرکزی مرداد امسال همچنین ۷۸۲۵ فقره خرید و فروش مسکن در تهران انجام شد که نسبت به تیرماه امسال ۲۴ درصد کاهش و در مقایسه با مرداد پارسال ۴۲ درصد افزایش دارد. گزارش شهریورماه هنوز ارایه نشده است.