پشت پرده اعتراض نانوایان چیست؟

اعتراضات نانوایان در واکنش به عدم پرداخت یارانه توسط دولت، افزایشِ هزینه‌های تولید، کاهش درآمدها، گرانی مواد اولیه، قطع برق و زیانِ مالی ناشی از این نوساناتِ برقی، عرصه را بر نانوایان تنگ کرده و وضعیت مالی نانوایان را تحت تاثیر قرار داده است. این درحالی است که فشارها به جایی رسیده است که دولت دیگر امکان ثابت نگه داشتن قیمت نان را نداشته و ناچار به افزایش آن شده است. 

برخی نانوایان از این مساله گلایه دارند که یارانه پرداخت شده توسط دولت، متناسب با افزایش هزینه‌های تولید نیست یا با تأخیر پرداخت می‌شود به طوری که سیستم پرداخت یارانه بر مبنای نرخ سال ۱۴۰۲ محاسبه می‌شود که با نرخ‌های فعلی و تورم همخوانی ندارد و یارانه‌ای که دولت پرداخت می‌کند، برای پوشش هزینه‌های افزایش یافته کافی نیست.

بلایی که قطعی برق بر سر نانوایان آورد

علاوه بر عدم تطابق یارانه پرداختی با هزینه‌های تولید، ناترازی انرژی و قطع مکرر برق نیز مزید برعلت شده است تا نانوایان به دلیل خرابی خمیر نان و زیان‌های مالی سنگین دست به افزایش قیمت نان بزنند. درآن سوی میدان، اما مردم هم از قیمت‌های بالا، کاهش حجم و کیفیت نان ناراضی بوده و افزایش قیمت آن فشار زیادی به معیشت خانواده‌ها، به ویژه اقشار کم‌درآمد وارد کرده است. 

در حالی که هزینه‌های تولید نان مانند قیمت آرد آزاد، خمیرمایه، نمک، آب، برق، گاز، دستمزد کارگران، هزینه‌های بیمه، و تعمیرات تجهیزات به دلیل تورم عمومی و افزایش قیمت حامل‌های انرژی به طور مستمر بالا می‌رود، اما قیمت رسمی نان سال هاست که بدون تغییر باقی مانده یا افزایش بسیار ناچیزی داشته است. 

مبلغ یارانه نان در سال ۱۴۰۲ گیر کرده است

 شکاف رو به رشد بین هزینه‌های واقعی تولید و قیمت دستوری نانوایان را در شرایطی سختی گذاشته است به طوری که مبلغ یارانه بر اساس نرخ سال‌های گذشته محاسبه شده که با تورم و هزینه‌های واقعی همخوانی ندارد و با تأخیر به نانوایان پرداخت می شود که در نهایت باعث شده تا آنها یا کار با زیان مالی را انتخاب کنند یا با کم‌فروشی، کاهش کیفیت نان و یا فروش آرد یارانه‌ای در بازار آزاد روزگار بگذارنند. 

ترفند جدید نانوایان برای سود بیشتر 

بسیاری از مردم در شبکه های اجتماعی از تخلف نانوایان پرده برداری کرده و اعلام کردند که برخی از نانواها، یا آرد را به قیمت آزاد فروخته یا نان بی‌کیفیت و کم وزن تولید کرده و آرد مازاد را در بازار آزاد و با قیمت هایی چندبرابر می فروشند؛ این درحالی است که بسیار دیده شده است دربین ساعت کاری، نانواها مردم را به بهانه صبحانه و استراحت در صف معطل کرده و با انواع ترفندها پخت نان را طولانی کرده و بدین ترتیب نان کمتری تولید می کنند. 

به نظر می رسد هوشمندسازی یارانه نان که در دوران ریاست جمهوری شهید رئیسی با هدف شفاف‌سازی و جلوگیری از قاچاق آرد کلید خورد، اما در عمل به دلایل مختلفی مانند عدم پرداخت به موقع مابه‌التفاوت قیمت به نانوایان، مشکلات زیرساختی کارتخوان‌ها و وجود اختلاف قیمت فاحش بین آرد یارانه‌ای و آزاد که انگیزه قاچاق را از بین نمی‌برد نتوانست به اهداف خود برسد و حتی هزینه‌های زیادی را به دولت بعد تحمیل کرد. 

البته از سال گذشته تصمیم گرفته شد که اختیار تعیین قیمت نان به استانداری‌ها واگذار شود تا قیمت‌ها متناسب با هزینه‌های هر استان تعیین شود که این تغییر نیز خود نشانه‌ای از عدم موفقیت سیاست قیمت‌گذاری دستوری متمرکز در گذشته است.

 متاسفانه دولت‌های قبل با هدف حفظ ثبات نسبی قیمت نان از واقعی‌سازی تدریجی آن اجتناب کرده، اما این سرکوب قیمتی مشکلات جدی را در زنجیره تأمین و تولید نان ایجاد کرد که کاهش کیفیت، نارضایتی نانوایان و افزایش قاچاق آرد تنها نمونه‌هایی از این دست سیاست‌ها است؛ البته این فشار‌ها به حدی رسیده است که دیگر امکان ثابت نگه داشتن قیمت نان وجود نداشته و دولت ناچار به افزایش آن شد که به دلیل آماده نبودن مردم و عدم شفافیت در فرآیند منجر به نارضایتی شده است.