
دنیس سیترونوویچ:
توافق ایران و امریکا تمامی گزینههای نظامی اسرائیل برای برخورد با برنامه هستهای ایران را مسدود خواهد کرد
روزنو :دولت ترامپ در تلاش است تا به توافقی هستهای با ایران دست یابد؛ تلاشی که برخلاف سیاست اسرائیل است، سیاستی که بر بهرهبرداری از آسیب پذیری نظامی و اقتصادی ایران و انجام حمله نظامی به تاسیسات هستهای این کشور تأکید دارد. مسأله توافق در برابر حمله، نهتنها برای آینده برنامه هستهای ایران تعیینکننده خواهد بود، بلکه بر آینده ایران و ثبات منطقهای نیز تأثیر خواهد گذاشت.
دنیس سیترونوویچ، رئیس سابق میز ایران در سازمان اطلاعات نظامی ارتش اسرائیل در اسرائیل هیوم نوشت: دولت ترامپ در تلاش است تا به توافقی هستهای با ایران دست یابد؛ تلاشی که برخلاف سیاست اسرائیل است، سیاستی که بر بهرهبرداری از آسیب پذیری نظامی و اقتصادی ایران و انجام حمله نظامی به تاسیسات هستهای این کشور تأکید دارد. مسأله توافق در برابر حمله، نهتنها برای آینده برنامه هستهای ایران تعیینکننده خواهد بود، بلکه بر آینده ایران و ثبات منطقهای نیز تأثیر خواهد گذاشت.
در ادامه این مطلب آمده است: گزارشها درباره دیدارهای اضطراری میان ران درمر وزیر امور راهبردی اسرائیل، و رئیس موساد، در کاخ سفید، مستقیماً به گفتوگوی پرتنشی مربوط میشود که هفته گذشته میان رئیسجمهور ترامپ و نخستوزیر نتانیاهو درباره موضوع هستهای ایران انجام شد؛ بهدنبال گزارشهایی که حاکی از آن بودند که اسرائیل قصد دارد بهزودی به ایران حمله کند.
رهبری اسرائیل که مطمئن بود پس از انتخاب ترامپ میتواند از ضعف ایران پس از فروپاشی "محور مقاومت" و نتایج حمله هوایی اسرائیل به ایران در ۲۶ اکتبر ۲۰۲۴ بهره ببرد، از تمایل رئیسجمهور ترامپ برای پیشبرد توافق هستهای با تهران غافلگیر شد. در نتیجه، نخستوزیر و تیم او شبانهروز در تلاشاند تا مانع از شکلگیری توافقی میان ایران و آمریکا شوند، با این درک که چنین توافقی تمامی گزینههای نظامی برای برخورد با برنامه هستهای ایران را مسدود خواهد کرد.
اما رئیسجمهور در واشنگتن برنامههای دیگری دارد. بهنظر میرسد که ایالات متحده معتقد است بهدلیل آسیب پذیری فعلی ایران، میتوان به توافقی بهتر از برجام (JCPOA) دست یافت و وضعیتی ایجاد کرد که مانع از دستیابی ایران به سلاح هستهای شود. برخلاف رهبری اسرائیل که معتقد است فشار نظامی و اقتصادی کلید هدف علیه تهران است، تمرکز در واشنگتن فعلاً بر جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هستهای است، حتی اگر به قیمت رفع تحریمها از تهران باشد.
شایان ذکر است که در حال حاضر احتمال دستیابی به توافق هنوز مشخص نیست. ایران نیز که خواهان رفع تحریمهاست، خواهان توافق است یا دستکم ادامه مذاکرات بهنحوی که مانع از تشدید تنش نظامی شود. اما ایرانیها با مجموعهای از خطوط قرمز وارد مذاکرات شدهاند، که مهمترین آنها ادامه غنیسازی اورانیوم در خاک ایران است. در عین حال، ایران آمادگی دارد درباره سطح، میزان و حجم غنیسازی در تهران مصالحه کند و با گسترش قابلتوجه نظارت بینالمللی بر تأسیسات هستهایاش موافقت نماید.
در همین حال، بهنظر میرسد که دولت آمریکا که توسط ویتکاف، در مذاکرات با ایران نمایندگی میشود، همچنان بر توقف غنیسازی در خاک ایران پافشاری میکند. با توجه به جدول زمانی فشرده، تنها در صورتی که طرفین بتوانند راهحلی جادویی برای پر کردن شکاف میان مواضعشان بیابند – یا اگر واشنگتن حاضر شود غنیسازی «نمادین» در خاک ایران را بپذیرد – ممکن است توافقی حاصل شود که در مرحله نخست صرفاً بهعنوان «توافق اصولی» باشد و پایهای برای توافقی جامعتر در آینده قرار گیرد.
در پسزمینه این تحولات باید به خاطر داشت که اگر توافقی حاصل نشود، احتمال زیادی وجود دارد که کشورهای موسوم به E3 (آلمان، فرانسه و بریتانیا) مکانیسم «اسنپبک» را فعال کنند؛ مکانیسمی که تمامی تحریمها علیه ایران را بازمیگرداند و ایران را وادار به اقدامات شدید، مانند خروج از پیمان عدم اشاعه سلاحهای هستهای (NPT)، خواهد کرد. چنانچه ایران دست به چنین اقدامی بزند، احتمال دستیابی به توافقی در آینده را کاهش خواهد داد و تنش میان ایران و غرب را به سطحی خواهد رساند که تقریباً اجتنابناپذیر است؛ موضوعی که فشار مضاعفی بر فرآیند تصمیمگیری در تهران وارد میکند.
احتمالاً این فشارها میتواند ایران را به مجموعهای از امتیازات مهم در موضوع هستهای وادار کند؛ از جمله:
محدود کردن سطح غنیسازی به ۳.۶۷٪ بهجای ۶۰٪ فعلی؛
پذیرش نظارتهای سختگیرانه بر تأسیسات هستهای (که بهدلیل اقدامات اخیر ایران تضعیف شدهاند)؛
خارجکردن همه مواد غنیشده از ایران (مثلاً به روسیه)؛
و حتی برچیدن کامل یا جزئی سانتریفیوژهای پیشرفتهای که هماکنون ایران را قادر میسازند تا فاصله کمی تا رسیدن به سطح غنیسازی «نظامی» (۹۰٪) داشته باشد.
چنین گامهایی بدون شک وضعیت فعلی را بهطور قابلتوجهی بهبود خواهند بخشید، چرا که ایران را ماهها از دستیابی به ماده شکافتپذیر لازم برای ساخت بمب دور میکنند. اما بهای چنین توافقی، کاهش چشمگیر فشار اقتصادی است که به تقویت ایران منجر خواهد شد، مشروعیت بینالمللی آن را افزایش میدهد و به آن اجازه میدهد در سایر ابعاد نظامی (ولو غیرهستهای) بهطور چشمگیری تقویت شود.
در مقابل، باید به یاد داشت که حمله نظامی به ایران نیز راهحل جادویی نیست. ساختار هستهای ایران پراکنده و مستحکم است (ایرانیها بهخوبی از تجربیات سوریه و عراق درس گرفتهاند) و از لحاظ عملیاتی چالش بزرگی محسوب میشود، ضمن اینکه هرگونه حمله بیتردید با واکنش گسترده ایران مواجه خواهد شد. افزون بر این، نباید فراموش کرد که برنامه هستهای ایران بر دانش بومی استوار است، دانشی که با هیچ حملهای قابل حذف نیست و احتمالاً ایران را پس از آن به عبور از «روبیکن» و تلاش برای ساخت بمب هستهای سوق خواهد داد.