اتهامات تکراری در پوشش فنی!
روزنو :در آستانه نشست فصلی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که از ۱۹ خرداد ۱۴۰۴ (۹ ژوئن ۲۰۲۵) برگزار می‌شود، انتشار گزارش محرمانه این نهاد درباره برنامه هسته‌ای ایران که توسط خبرگزاری‌های فرانسه، رویترز و لارنس نورمن، خبرنگار وال‌استریت ژورنال، پوشش داده شده، بار دیگر تهران را در کانون توجهات جهانی قرار داده است.
در آستانه نشست فصلی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که از ۱۹ خرداد ۱۴۰۴ (۹ ژوئن ۲۰۲۵) برگزار می‌شود، انتشار گزارش محرمانه این نهاد درباره برنامه هسته‌ای ایران که توسط خبرگزاری‌های فرانسه، رویترز و لارنس نورمن، خبرنگار وال‌استریت ژورنال، پوشش داده شده، بار دیگر تهران را در کانون توجهات جهانی قرار داده است. این گزارش، با تمرکز بر افزایش ذخایر اورانیوم غنی‌شده تا ۶۰ درصد و اتهامات مربوط به فعالیت‌های هسته‌ای اعلام‌نشده در سه سایت، فشار‌های سیاسی علیه ایران را شدت بخشیده است. در حالی که ایران بر صلح‌آمیزبودن برنامه هسته‌ای خود تأکید دارد و تحت نظارت گسترده آژانس فعالیت می‌کند، تحرکات غرب برای محکومیت ایران در شورای حکام و تهدید به قطع‌نامه‌های جدید، مذاکرات حساس تهران و واشنگتن را در معرض خطر قرار داده است. با توجه به جزئیات گزارش آژانس و واکنش‌ها به نظر می‌رسد این فشار‌ها بخشی از تلاش هماهنگ غرب برای تضعیف دیپلماسی و حفظ سیاست فشار حداکثری است.
گزارش آژانس؛ اتهامات تکراری در پوشش فنی
گزارش محرمانه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که به نقل از خبرگزاری فرانسه منتشر شده، مدعی است ایران تولید اورانیوم غنی‌شده تا سطح ۶۰ درصد را تسریع و تا ۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۴ (۱۷ می۲۰۲۵)، ۴۰۸.۶ کیلوگرم از این ماده را ذخیره کرده است. این میزان، افزایش ۱۳۳.۸ کیلوگرمی نسبت به گزارش فوریه ۲۰۲۵ (۲۷۴.۸ کیلوگرم) را نشان می‌دهد. رافائل گروسی، مدیرکل آژانس، این اقدام را «بسیار نگران‌کننده» خوانده و ایران را «تنها کشور غیرهسته‌ای» با چنین سطح غنی‌سازی معرفی کرده است. گروسی همچنین خواستار «همکاری کامل و مؤثر» ایران شده و ادعا کرده بدون این همکاری، آژانس نمی‌تواند صلح‌آمیزبودن برنامه هسته‌ای ایران را تضمین کند.
خبرگزاری رویترز هم با استناد به گزارش آژانس، مدعی شده ایران در سه سایت لویزان-شیان، ورامین و تورقوزآباد، فعالیت‌های هسته‌ای اعلام‌نشده‌ای با مواد هسته‌ای داشته که بخشی از یک «برنامه ساختارمند» تا اوایل دهه ۲۰۰۰ بوده است. این گزارش که به درخواست شورای حکام در نوامبر ۲۰۲۴ تهیه شده، ادعا می‌کند ایران پاسخ‌های فنی معتبری درباره مواد هسته‌ای در این سایت‌ها ارائه نکرده و ممکن است «مواد هسته‌ای ناشناخته یا تجهیزات آلوده» را بین سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۸ در سایتی در تهران نگهداری و سپس منتقل کرده باشد. همچنین بنا بر گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، در گزارش محرمانه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که دیروز (شنبه) منتشر شد، ادعا شده است ایران ذخایر اورانیوم غنی‌شده خود را در سطوح بالا افزایش داده و از تهران خواسته شده فورا مسیر خود را تغییر دهد و با تحقیقات آژانس همکاری کند.
لارنس نورمن، خبرنگار وال‌استریت ژورنال نیز گزارش جامع آژانس را «بدتر از حد انتظار» توصیف کرده و مدعی شده سرعت انباشت اورانیوم غنی‌شده ۶۰درصدی ایران معادل سوخت مورد نیاز برای ساخت «حداقل یک سلاح هسته‌ای در هر ماه» است. او ادعا می‌کند ایران با این ذخایر، سوخت کافی برای ساخت «تقریبا ۱۰ بمب هسته‌ای» دارد، در حالی که در گزارش فوریه، این رقم «بیش از شش بمب» بود. نورمن همچنین به عدم پیشرفت در مسائل پادمانی اشاره کرده و مدعی است ایران تا اوایل دهه ۲۰۰۰ یک «برنامه هسته‌ای ساختاریافته» داشته و پاسخ‌های شفافی درباره مواد هسته‌ای در سایت‌های مذکور ارائه نکرده است. او نقل‌قول‌هایی از گزارش آژانس آورده که بر «خطر انحراف مواد هسته‌ای اعلام‌نشده» تأکید دارد و می‌گوید آژانس نمی‌تواند تأیید کند مواد هسته‌ای در این سایت‌ها «مصرف شده، با مواد اعلام‌شده مخلوط شده یا همچنان خارج از نظام پادمان باقی مانده‌اند». این اتهامات در حالی مطرح می‌شوند که ایران بار‌ها تأکید کرده برنامه هسته‌ای‌اش صلح‌آمیز است و تحت نظارت گسترده آژانس قرار دارد.
افزایش غنی‌سازی به ۶۰ درصد، پاسخی به خروج آمریکا از برجام در ۲۰۱۸ و عدم اجرای تعهدات اروپا بوده است. ادعا‌های مربوط به «برنامه تسلیحاتی» ایران، بر اساس اسناد جعلی ارائه‌شده توسط اسرائیل در ۲۰۱۸ و بدون شواهد معتبر مطرح شده‌اند. ایران با بیش از ۴۵۰ بازرسی آژانس در سال ۲۰۲۴، یکی از شفاف‌ترین برنامه‌های هسته‌ای را دارد. این گزارش به‌جای تمرکز بر دیپلماسی، ابزاری برای توجیه فشار‌های سیاسی غرب به نظر می‌رسد.
به دنبال انتشار این گزارش از قبل هم قابل انتظار بود که بنیامین نتانیاهو به آن واکنش نشان دهد؛ کمااینکه نخست‌وزیر اسرائیل، گزارش مذکور آژانس را نشانه‌ای از «عزم ایران برای تکمیل برنامه تسلیحات هسته‌ای» خواند و خواستار اقدام جامعه بین‌المللی برای توقف آن شد. به گزارش رویترز، دفتر نتانیاهو مدعی است برنامه هسته‌ای ایران «صلح‌آمیز نیست». این ادعا‌ها از سوی رژیمی مطرح می‌شود خود تنها دارنده سلاح هسته‌ای در منطقه است و از پیوستن به معاهده عدم اشاعه (NPT) خودداری کرده است. اسرائیل که بار‌ها تهدید به حمله نظامی به تأسیسات هسته‌ای ایران کرده، از این گزارش برای تشدید فشار‌های دیپلماتیک و نظامی استفاده می‌کند. این موضع‌گیری نه‌تنها با واقعیت‌های فنی برنامه هسته‌ای ایران همخوانی ندارد، بلکه نشان‌دهنده تلاش تل‌آویو برای حفظ هژمونی منطقه‌ای و جلوگیری از هرگونه توافق دیپلماتیک است.
محکومیت ایران در شورای حکام و تلاش غرب برای تشدید تنش
پس از انتشار گزارش جامع آژانس، خبرگزاری رویترز در مطلب دیگری گزارش داده که قدرت‌های غربی، به رهبری آمریکا، پیش‌نویس قطع‌نامه‌ای را برای نشست شورای حکام آماده کرده‌اند که ایران را به «نقض تعهدات پادمانی» متهم می‌کند. سه دیپلمات تأیید کرده‌اند این قطع‌نامه که برای اولین بار در نزدیک به ۲۰ سال گذشته چنین اتهامی را مطرح می‌کند، در روز‌های آینده در شورای حکام بحث خواهد شد.
یک مقام اروپایی به رویترز می‌گوید گزارش جامع آژانس «سخت‌گیرانه» خواهد بود و هدف این قطع‌نامه، فشار بر ایران برای بازگشت به مذاکرات با محدودیت‌های جدید است. این اقدام که احتمالا خشم تهران را برمی‌انگیزد، می‌تواند مذاکرات جاری با آمریکا را پیچیده‌تر کند. در فوریه ۲۰۰۶، قطع‌نامه مشابهی پرونده ایران را به شورای امنیت ارجاع داد و منجر به تحریم‌های گسترده شد. دیپلمات‌ها می‌گویند هنوز مشخص نیست آیا غرب ارجاع مجدد به شورای امنیت را دنبال خواهد کرد، اما انتظار می‌رود این قطع‌نامه با اکثریت آرا تصویب شود؛ با مخالفت احتمالی روسیه و چین. این تحرکات در حالی انجام می‌شود که ایران بار‌ها ادعا‌های غرب را رد کرده است و تأکید دارد از فناوری هسته‌ای فقط برای مقاصد صلح‌آمیز استفاده می‌کند.
تلاش برای محکومیت ایران، نه‌تنها با اصول دیپلماسی سازنده در تضاد است، بلکه نشان‌دهنده عزم غرب برای حفظ فشار حداکثری و جلوگیری از احیای برجام یا دستیابی به توافق جدید است. در مقابل آنچه خبرگزاری رویترز عنوان داشت، منابع شبکه المیادین گزارش داده‌اند تهران از طریق مجاری دیپلماتیک به اروپا هشدار داده است به هرگونه تشدید تنش، با «اقدامات هسته‌ای متناسب و سنجیده» پاسخ خواهد داد. این منابع تأکید کرده‌اند ایران ادامه فشار‌ها را علی‌رغم اقدامات مثبت خود، گامی در راستای فعال‌سازی مکانیسم بازگشت تحریم‌ها (اسنپ‌بک) می‌داند. تهران معتقد است تروئیکای اروپا (بریتانیا، فرانسه، آلمان) سیاست خود را برای دستیابی به توافقی که منافع همه طرف‌ها را تضمین کند، تغییر نداده است. عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، با تأکید بر اصل «نفی سلطه» در سیاست هسته‌ای ایران، گفته است: «توقف غنی‌سازی چیزی نیست مردم ایران زیر بار آن بروند». منابع المیادین افزوده‌اند ایران در برابر نقض حقوق هسته‌ای خود توسط اروپا دست روی دست نخواهد گذاشت و پاسخ‌هایش تأثیر منفی بر مذاکرات با واشنگتن خواهد داشت. این هشدار‌ها نشان‌دهنده عزم ایران برای دفاع از حقوق خود و مقاومت در برابر فشار‌های غیرقانونی است.
با توجه به آنچه گفته شد، بدیهی است هرگونه اقدام ضدایرانی در نشست شورای حکام، خاصه تلاش برای فعال‌کردن مکانیسم ماشه یا حتی احتمال صدور قطع‌نامه در راستای محکومیت ایران، می‌تواند مذاکرات حساس تهران و واشنگتن را که از طریق میانجیگری عمان در جریان است، به طور کامل بر هم بزند. ایران و آمریکا از آوریل ۲۰۲۵ پنج دور مذاکره برای دستیابی به یک «چارچوب سیاسی» برگزار کرده‌اند، اما فشار‌های غرب، از جمله تهدید به قطع‌نامه و اسنپ‌بک، این تلاش‌ها را تضعیف می‌کند. عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، مذاکرات اخیر در رم را «سازنده» توصیف، اما تأکید کرده ایران خطوط قرمز خود را از جمله حفظ زیرساخت‌های غنی‌سازی، کنار نخواهد گذاشت.
تشدید تنش‌ها در شورای حکام می‌تواند ایران را به سمت اقدامات متقابل، مانند افزایش غنی‌سازی یا کاهش همکاری با آژانس سوق دهد که به نوبه خود مذاکرات را پیچیده‌تر خواهد کرد. این در حالی است که ایران با حسن نیت در مذاکرات شرکت و تحت نظارت گسترده آژانس، شفافیت خود را حفظ کرده است. اقدامات غرب، به‌ویژه تروئیکا، نشان‌دهنده عدم تمایل به دیپلماسی واقعی و تلاش برای تحمیل خواسته‌های یک‌جانبه است. گزارش آژانس، با وجود ظاهر فنی، به‌وضوح ابزاری سیاسی برای توجیه فشار‌های غرب است. ادعا‌های مربوط به «برنامه تسلیحاتی» ایران، بدون شواهد معتبر و بر اساس اسناد جعلی اسرائیل، مطرح شده‌اند.
افزایش غنی‌سازی ایران، نتیجه مستقیم خروج آمریکا از برجام و عدم اجرای تعهدات اروپا بوده است. در حالی که ایران تحت نظارت بی‌سابقه آژانس قرار دارد، اتهامات مربوط به سایت‌های اعلام‌نشده، مانند لویزان-شیان، ورامین و تورقوزآباد، فاقد شواهد قطعی است و به نظر می‌رسد برای حفظ فشار دیپلماتیک مطرح شده‌اند. موضع‌گیری اسرائیل که خود از بازرسی‌های آژانس مستثناست، نشان‌دهنده استاندارد‌های دوگانه در نظام بین‌المللی است. تهدید به قطع‌نامه در شورای حکام و ارجاع احتمالی به شورای امنیت، نه‌تنها مذاکرات را به خطر می‌اندازد، بلکه می‌تواند تنش‌های منطقه‌ای را تشدید کند. هشدار‌های ایران به اروپا نیز نشان‌دهنده آگاهی تهران از این بازی سیاسی و عزم آن برای دفاع از حقوق خود است. بااین‌حال، ادامه این روند مخرب می‌تواند هزینه‌های سنگینی برای همه طرف‌ها به همراه داشته باشد، به‌ویژه در شرایطی که منطقه خاورمیانه بیش از هر زمان دیگری به ثبات نیاز دارد.
