این جنگنده برگ برنده ایران در جنگ با اسرائیل است

برترین‌ها- آرمان رمضانی: حالا چند هفته‌ای از شروع تهاجم اسرائیل به کشورمان و در ادامه پاسخ نیروهای نظامی کشورمان به این تهاجم گذشته. در ادامه قرار است ترجمه مقاله میلیتاری واچ درباره تجهیز نیروی هوایی ایران با جنگنده‌های چینی جی-16(J-16) را مطالعه کنید. نویسنده این رسانه تخصصی نظامی با برشمردن نقاط قوت این جنگنده مدرن چینی و البته نیازهای ایران، J-16 را بهترین انتخاب برای نیروی هوایی ایران در تقابل‌های احتمالی با اسرائیل و آمریکا دانسته است.

جای خالی جنگنده‌های روز دنیا احساس شد

پیرو جنگ 12 روزه ایران و اسرائیل و البته توجه بیشتر نیروهای اسرائیلی بر حملات هوایی و همچنین  مداخله بمب‌افکن‌ها و جنگنده‌های آمریکایی در بمباران مراکز هسته‌ای ایران، بسیاری از کارشناسان نظامی بر لزوم تقویت نیروی هوایی ایران تاکید کردند. نیروی هوایی ایران البته ناوگان نسبتا بزرگی شامل 300 جنگنده دارد. به نظر می‌رسد تصمیم گیرنده‌های ارشد ایران در زمینه نظامی پس از این تهاجم 12 روزه توجه بیشتری به عامل تعیین‌کننده برتری در درگیری‌های هوایی و تسط بر آسمان  خواهند داشت.

جنگنده‌ای که قواعد بازی را به نفع ایران تغییر خواهد داد

فاکتورهای متفاوتی مانند بودجه نظامی ایران، تهدیدهای امنیتی و البته احتیاج بخش قابل توجهی از ناوگان هوایی نیروهای نظامی این کشور به نوسازی یا جایگزینی باعث شده آینده نیروی هوایی ایران موضوعی خوب برای حدس و گمان باشد. گذشته از حدس و گمان‌ها اما به نظر می‌رسد با توجه به نیازهای منحصربفرد ایران در زمینه دفاعی و در نظر گرفتن متغیرهای ریز و درشت دیگر، بهترین انتخاب برای ایران جنگنده‌های چینی جی-16(J-16) باشد، بهتر از جنگنده‌های بسیار سبک‌تر J-10c و بسیار بهتر از تمام رقیب‌های روسی. تولیدکننده چینی J-16 را به عنوان همتایی سنگین‌وزن برای جنگنده‌های J-10c ساخت و بسیاری از کارشناسان نظامی بین‌المللی این جنگنده را مشابه چینی جنگنده F-15EX در نیروی هوایی آمریکا می‌دانند در حالی‌که J-10c مشابه F-16 Block 70 محسوب می‌شود. البته هر دو نسخه چینی بسیار مدرن‌تر و جدیدتر از نسخه‌های امریکایی هستند و در نتیجه برتری‌هایی قابل توجه دارند.

جنگنده‌ای بسیار کاراتر از J-۱۰c

دو جنگنده چینی را می‌توان مدل‌هایی به شدت تقویت شده دانست که از منظر طراحی نسل چهار و از منظر تکنولوژی و ساخت نسل پنج محسوب می‌شوند، آنچنان که هر دو جنگنده در زمینه‌هایی چون داشتن بدنه‌ای از موادی از جنس کامپوزیت، روکش‌هایی رادارگریز،  سلاح و سنسورهای فوق پیشرفته و بسیاری خصوصیت دیگر  مشابه جنگنده J-20 هستند که یک جنگنده نسل پنجمی است. اما اگر بخواهیم این دو جنگنده چینی را با هم مقایسه کنیم باید بگوییم J-10c یک جنگنده سبک‌وزن با بردی نسبتا کوتاه است و J-16 در طرف مقابل جنگنده‌ای است که با بهره بردن از جدیدترین تکنولوژی موجود چه از نظر طول و سنگینی بدنه و چه از منطر استقامت  یکی از بهترین‌ها در دنیاست.

J-16 هرچند به عنوان نسخه‌ای فوق سنگین از جنگنده مشهور شوروی یعنی Su-27 Flanker ساخته شد و خصوصیات مشترکی هم با سوخوهای دیگری مانند Su-30، Su-34 و Su-35 دارد اما باید در خاطر داشته باشید که تولید کننده چینی این جنگنده را چه از نظر تعداد تولید و چه از نظر تکنولوژی و کارایی به سطحی دور از دسترس روس‌ها رسانده است. J-16 مانند تمام فلنکرها(لقبی که ناتو به تعدادی از جنگنده‌های روسی دوموتوره داده است) یکی از بیشترین ظرفیت‌های داخلی برای حمل سوخت و سلاح را دارد و سیستم رادار این جنگنده هم برخلاف J-10c، یکی از بزرگترین‌ها در میان تمام جنگنده‌های تکتیکال در دنیاست.

اندازه سیستم رادار J-16 شاید با رادار جنگنده‌های سنگین‌وزن روسی مانند Su-35 هم‌اندازه باشد اما از نظر کارایی و سطح تکنولوژی جنگنده چینی به وضوح در سطح متفاوتی قرار دارد و این موضوع برتری چین نسبت به روسیه در زمینه‌هایی چون صنایع الکترونیک را نمایان می‌سازد.درحقیقت J-16 و مدل مشابه آن یعنی J-15B تنها جنگنده‌هایی در دنیا هستند که در آن‌ها سیستم‌های راداری با این اندازه بزرگ با موفقیت و کارایی بالا عمل می‌کنند و حتی جنگنده‌های آمریکایی با سیستم راداری مشابه، به سنسورهای اولیه بسیار کوچکتری محدود شده‌اند. جنگنده F-35  برای نمونه مجهز به رادار AN/APG-81 است که از نظر اندازه تقریبا نصف راداری است که J-16 حمل می‌کند.

مشابه J-10c، جنگنده J-16 هم نسبت به جنگنده‌های روسی در پارامترهای فراوانی برتری دارد و این برتری واضح در مواردی کلیدی برای یک جنگنده نمایان می‌شود. دو مدل چینی نسبت به همتایان روسی به خاطر سنسورهای برتر و اتصال به شبکه اطلاعاتی پیشرفته‌تر از آگاهی محیطی بالاتری برخوردار است و  همچنین دو مدل چینی به موشک‌های هوا به هوای مخرب‌تری مجهز هستند و در زمینه درگیری‌های هوایی برتری قابل توجهی دارند. موشک‌های PL-15 و PL-16 که معادل‌هایی برای موشک‌های آمریکایی AIM-260 محسوب می‌شوند، به وضوح نسبت به موشک‌های روسی R-77-1 که جنگنده‌های روسی به آن مجهزند، کاراتر و بهینه‌تر هستند. برتری جنگنده چینی نسبت به مدل روسی در زمینه درگیری نزدیک(میدان دید خلبان) همچنان قابل توجه است و ویژگی‌های منحصربفرد موشک PL-10 مانند توانایی هدف‌گیری در زاویه‌های بسیار سخت و بعید، برتری محسوسی برای جنگنده چینی ایجاد می‌کند.

چرا J-۱۰c به درد ایران نمی‌خورد؟

باید توجه داشت که جنگنده J-10c به خاطر برد کمتر و رادار کوچک‌تر  شاید انتخاب مناسبی برای دفاع از آسمان بسیار گسترده و وسیع ایران محسوب نشود و از قضا همین برد کم و لزوم نگهداری از این جنگنده‌ها در پایگاه‌های در دسترس شاید باعث آسیب‌پذیری آن از طرف دشمن شود. نکته دیگر ضعف این جنگنده در زمینه راداری است. تکیه فراوان نیروهای هوایی آمریکا و اسرائیل بر جنگنده F-35 با قابلیت‌های رادارگریزی به نظر می‌رسد چالشی سخت برای رادارهای J-10c ایجاد کند، حتی اگر این جنگنده در اتصال با مرکزهای راداری زمینی باشد.

در طرف مقابل اما به نظر می‌رسد رادار بسیار بزرگ‌تر جنگنده J-16 بتواند در زمینه شناسایی، نبردی بسیار پایاپای‌تر با جنگنده‌های رادارگریز و پنهان‌کار آمریکایی داشته باشد دقیقا مانند جنگنده F-15EX که در مانوری در آمریکا نشان داد سیستم راداری‌اش می‌تواند در زمینه پنهان‌کاری از پس جنگنده‌های رادارگریز آمریکایی بربیاید.

تنها چند فروند J-۱۶ برای برتری نسبت به اسرائیل کافی است

درست است که از منظر مالی احتمالا پس هزینه تعداد زیادی جنگنده J-16 بسیار بالا خواهد بود اما باید به این نکته توجه داشت که این جنگنده از منظر تکنولوژی از تمام پرنده‌های نیروی هوایی اسرائیل به غیر از تعداد اندکی F-35 برتر است و حتی چند فروند از این جنگنده چینی می‌تواند قواعد بازی هوایی را به نفع ایران تغییر دهد. در حقیقت برتری جنگنده چینی از زمینه‌هایی چون سنسور و قدرت آتش نسبت به جنگنده‌هایی چون F-15 و F-16 آن‌قدر زیاد است که حتی تعداد بسیار کمتری از J-16 می‌تواند در درگیری با تعداد بسیار بیشتری از جنگنده‌های ذکرشده چه در درگیری در برد میدان دید و چه فراتر از آن تسلط یابد.

نقاط قوت فراوان J-۱۶ برای ایران

نقطه قوت بعدی J-16 برای ایران این نکته است که این جنگنده برخلاف J-10c توانایی حمل موشک‌های هوا به هوای سایز بزرگ PL-XX را داراست. موشک‌هایی که به صورت تخصصی برای هدف قرار دادن هواپیماهای بزرگ مانند هواپیماهای سوخت‌رسان(Tanker) یا هواپیماهای شناسایی(AEW&C) استفاده می‌شود و توانایی هدف قرار دادن بمب‌افکن‌های استراتژیک را هم دارد.

نیروی هوایی ایران باید به این نکته توجه داشته باشد که باتوجه به برد کم جنگنده‌های F-16، که از نظر تعداد اصلی‌ترین عضو نیروی هوایی اسرائیل است،  حملات هوایی اسرائیل به شدت به هواپیماهای سوخت‌رسان وابسته است و توانایی ایران در هدف قراردادن سوخت‌رسان‌ها یک برتری استراتژیک محسوب می‌شود.البته توانایی هدف قرار دادن هواپیماهای شناسایی هم می‌تواند قواعد بازی را تغییر دهد و  فرماندهی عملیات را با مشکل روبرو کرده و آگاهی محیطی نیروهای اسرائیلی را کاهش دهد. 

جنگنده‌ای که برای ایران ساخته شده

ناوگان نیروی هوایی ایران در حال حاضر جنگنده‌های نسل چهار سنگین وزن را در اختیار دارد(برای نمونه می‌توان به F-14 و Su-24 اشاره کرد) و همچنین از دو فروند جنگنده از نظر وزنی میان‌رده MIG-29s هم بهره می‌برد. در نتیجه تجهیز شدن نیروی هوایی ایران به جنگنده‌های مدرن J-16 که هزینه عملیات و نگه‌داری و تعمیر بسیار کمتری نسبت به جنگنده‌های سنگین‌وزن حال حاضر ایران دارد، هیچ هزینه اضافی یا تجهیزات گران خاصی احتیاج نخواهد داشت. با این حال احتمالا تنها مانع یا سختی احتمالی تجهیز شدن نیروی هوایی ایران به جنگنده‌های مدرن و به‌روز J-16 بحث آموزش خلبان‌ها و دیگر نیروها خواهد بود. توجه داشته باشید که جنگنده چینی از نظر سطح تکنولوژی تقریبا سه دهه از جنگنده‌های فعلی نیروی هوایی ایران جلوتر است و این یعنی ایران باید استراتژی استخدام و آموزش نیروهایش را تغییر دهد.

سخن آخر

چین در سال‌های اخیر پیشرفت‌های قابل توجهی در ساخت جنگنده‌های نسل پنج و حتی برنامه ساخت جنگنده‌های نسل شش داشته و در نتیجه به نظر می‌رسد مشکلی با صادر کردن جنگنده نسل چهار J-16 نداشته باشد. صادر کردن جنگنده‌های J-10c به کشورهایی مانند پاکستان و مصر که رابطه بسیار نزدیکی با آمریکا دارند نشان می‌دهد چین ترس چندانی از لو رفتن تکنولوژی جنگنده‌های نسل چهار خود ندارد. این موضوع باعث می‌شود فکر کنیم با کمی پافشاری و البته توافق با روسیه، ایران می‌تواند چین را به فروش چند فروند J-16 راضی کند و به این ترتیب نیروی هوایی ایران یک برگ برنده بزرگ در دست خواهد داشت.