بعد از دیدار پوتین و ترامپ سرمای آلاسکا به جهنم روابط تبدیل شد!
روزنو :دونالد ترامپ و ولادیمیر پوتین ۱۵ اوت در آلاسکا برای مذاکره درباره پایان جنگ اوکراین دیدار می‌کنند؛ طرح‌های مطرح‌شده شامل واگذاری مناطق اشغالی به‌ویژه دونباس، به روسیه در ازای آتش‌بس است. اوکراین و اروپا پیش‌تر طرح مشابه ویتکاف را به دلیل فقدان تضمین امنیتی رد کرده‌اند. پوتین دیدار مستقیم با زلنسکی را نپذیرفته و بر اهدافی، چون خلع سلاح اوکراین و تضمین بی‌طرفی آن پافشاری دارد؛ اروپا نگران فشار مشترک ترامپ و پوتین بر کی‌یف است.
جاناتان ادواردز خبرنگار ارشد بخش بین الملل روزنامه واشنگتن پست.
به گزارش روز نو به نقل از روزنامه واشنگتن پست، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده وولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه قرار است هفته آینده در خاک آمریکا دیدار کنند؛ نشستی که به گفته منابع دو طرف، با هدف پیشبرد توافقی صلح‌آمیز برگزار می‌شود؛ توافقی که ممکن است شامل امتیازات ارضی چشمگیری از سوی اوکراین باشد. بر اساس اعلام ترامپ و یکی از دستیاران پوتین، این دیدار روز ۱۵ اوت در ایالت آلاسکا انجام خواهد شد و محور گفت‌وگوها، دستیابی به آتش‌بس و پایان دادن به جنگی است که روسیه سه سال و نیم پیش با حمله به اوکراین آغاز کرد. ترامپ مشخص نکرده که آیا ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، نیز در این نشست حضور خواهد داشت یا خیر.
پیشنهاد جنجالی ترامپ: صلح در ازای واگذاری خاک اوکراین به روسیه
دونالد ترامپ پیش‌تر در همان روز به خبرنگاران گفته بود که شرایط یک توافق صلح می‌تواند شامل واگذاری بخشی از سرزمین اوکراین به روسیه باشد؛ امتیازی که پذیرش آن برای کی‌یف و حامیان اروپایی‌اش بسیار دشوار خواهد بود. او توضیح داد: «ما درباره سرزمینی صحبت می‌کنیم که سه سال و نیم برای آن جنگیده شده است می‌دانید، تعداد زیادی روس کشته شده‌اند، تعداد زیادی اوکراینی هم کشته شده‌اند. مقداری تبادل سرزمینی انجام خواهد شد که به نفع هر دو طرف است.»
تحرکات برای برگزاری نشست میان ترامپ و پوتین از روز چهارشنبه شتاب گرفت؛ زمانی که استیو ویتکاف، فرستاده ویژه ترامپ، در مسکو به مدت سه ساعت با رئیس‌جمهور روسیه دیدار کرد. ویتکاف پس از این نشست، پیشنهادی از سوی پوتین را با خود به واشنگتن برد؛ پیشنهادی که به گفته مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا، «برای نخستین بار» شامل جزئیات مشخصی از خواسته‌های روسیه برای پایان جنگ بود.
با این حال، همچنان روشن نیست منظور ترامپ از «تبادل سرزمینی» دقیقاً چیست. در حال حاضر، اوکراین تنها حدود چهار مایل مربع از خاک روسیه را در منطقه غربی کورسک در اختیار دارد، در حالی که روسیه نزدیک به یک‌پنجم از قلمرو حاکمیتی اوکراین را اشغال کرده است. در اوت ۲۰۲۴، نیرو‌های اوکراینی حدود ۵۰۰ مایل مربع از خاک روسیه را تصرف کردند، اما پس از یک سال عقب‌نشینی، بیشتر این برگ برنده از دست رفت و موضوع تبادل ارضی عملاً اهمیت کمتری پیدا کرد.
معامله بزرگ ترامپ و پوتین؛ واگذاری دونباس در ازای آتش‌بس؟
روسیه مدت‌هاست بر این موضع پافشاری می‌کند که هر توافق صلح باید حاکمیت این کشور بر شبه‌جزیره کریمه، که در سال ۲۰۱۴ به‌طور غیرقانونی ضمیمه خاک خود کرد و همچنین چهار منطقه شرقی اوکراین یعنی لوهانسک، دونتسک، خرسون و زاپوریژیا را به رسمیت بشناسد. در حال حاضر، مسکو کنترل کامل لوهانسک را در اختیار دارد، اما هنوز موفق نشده بر سراسر منطقه دونتسک مسلط شود و شهر‌های کلیدی آن را تصرف کند.
نیرو‌های روسیه در سال ۲۰۲۲، در پی ضدحمله اوکراین، از شهر خرسون عقب‌نشینی کردند، هرچند همچنان بخش‌هایی از این منطقه را در اختیار دارند. مسکو همچنین کنترل بخش‌هایی از استان زاپوریژیا را حفظ کرده است، اما هرگز به پایتخت این استان دست نیافته؛ شهری که اکنون میزبان جمعیت زیادی از آوارگان اوکراینی شهر‌ها و روستا‌های نزدیک به خط مقدم است. اوکراین نیز به‌صراحت اعلام کرده که هر توافقی که مستلزم واگذاری مناطقِ هنوز تصرف‌نشده به روسیه باشد، برای کی‌یف غیرقابل‌قبول است.
ترامپ همچنین یادآور شد که زلنسکی با محدودیت‌های قانونی مندرج در قانون اساسی اوکراین برای هرگونه واگذاری سرزمینی مواجه است. او گفت: «می‌دانید، او مجاز به انجام بعضی کار‌ها نیست.» ترامپ با اشاره به رئیس‌جمهور اوکراین تاکید کرد: «به او گفتم: خب، باید سریع این کار را انجام بدهی، چون می‌دانی، ما خیلی به یک توافق نزدیک شده‌ایم؛ و او دارد این کار را می‌کند.»
برای محل دیدار ترامپ و پوتین، گزینه‌های متعددی در سراسر جهان بررسی شده بود. پوتین حتی به‌طور علنی امارات متحده عربی را پیشنهاد داده بود. با این حال، برخی مکان‌ها مانند رم می‌توانستند مشکل‌ساز باشند، زیرا دیوان کیفری بین‌المللی در سال ۲۰۲۳ حکم بازداشت پوتین را به اتهام مشارکت در ربودن کودکان از اوکراین صادر کرده است. از آنجا که ایالات متحده عضو این دادگاه نیست، انتخاب آلاسکا به‌عنوان محل برگزاری نشست، این مانع حقوقی را از میان برمی‌دارد.
با این حال، چالش اصلی این خواهد بود که آیا ایالات متحده می‌تواند راهی برای پر کردن شکاف میان خواسته‌های پوتین و آنچه اوکراین و متحدان اروپایی‌اش حاضر به پذیرش آن هستند، بیابد یا خیر. به گفته یک فرد مطلع از مذاکرات، روسیه در دیدار با ویتکاف پیشنهاد کرده است که کی‌یف کل منطقه دونباس در شرق اوکراین، شامل لوهانسک و دونتسک، را در ازای برقراری آتش‌بس واگذار کند. این منبع تاکید کرد که مشخص نیست مسکو مایل باشد از اراضی مورد مناقشه در مناطق خرسون و زاپوریژیا صرف‌نظر کند یا نه. دستاورد‌های ارضی روسیه در این دو منطقه، برای این کشور «پل زمینی» حیاتی به کریمه ایجاد کرده است؛ مسیر کلیدی‌ای که نقش اساسی در انتقال تدارکات نظامی و اقتصادی به این شبه‌جزیره راهبردی دارد.
نیروگاه زاپوریژیا؛ اهرم فشار روسیه در مذاکرات یا خطر فاجعه‌بار هسته‌ای؟
روسیه همچنین نیروگاه هسته‌ای زاپوریژیا، بزرگ‌ترین نیروگاه تولید برق هسته‌ای در اروپا را در اختیار دارد. این تأسیسات از زمان تصرف آن در سال ۲۰۲۲ غیرفعال مانده و همواره به‌عنوان منبع بالقوه خطرات فاجعه‌بار مطرح بوده است. کنترل بر این نیروگاه بار‌ها در جریان مذاکرات مورد بحث قرار گرفته است. طبق پیشنهاد روسیه، الحاق کریمه باید به‌طور رسمی به‌عنوان بخشی از خاک حاکمیتی این کشور به رسمیت شناخته شود. به گفته تاتیانا استانوفایا، پژوهشگر ارشد مرکز روسیه و اوراسیا در بنیاد کارنگی، بعید است مسکو موضع خود را نسبت به اهداف نهایی جنگ تغییر داده باشد؛ اهدافی که شامل خلع سلاح اوکراین، برکناری آنچه کرملین «رژیم ضدروسی زلنسکی» می‌نامد و تضمین بی‌طرفی کی‌یف است.
تنها چند روز پیش، پوتین در سفری حساب‌شده به یک صومعه جزیره‌ای در والاام، در شمال‌شرق روسیه، بار دیگر تأکید کرد که شروطش برای پایان جنگ تغییری نکرده است. او مدعی شد که روسیه با تصرف اراضی در اوکراین در واقع «سرزمین خود» را بازمی‌گیرد، دولت اوکراین را «غیرقانونی» خواند و گفت تلفات سنگین انسانی روسیه در این جنگ بیهوده نبوده است. تاتیانا استانوفایا نیز تاکید کرد: «خود سرزمین به آن اندازه اهمیت ندارد. با توجه به اینکه مسکو سیگنال می‌دهد پیشنهاد ویتکاف ممکن است قابل قبول باشد، این نشان می‌دهد که آمریکا آمادگی خود را برای گفت‌و‌گو بر سر مسائلی که روسیه آنها را «ریشه‌های اصلی درگیری» می‌داند، اعلام کرده است.»
پشت پرده رد طرح صلح ویتکاف؛ چرا اروپا و اوکراین تسلیم روسیه نشدند؟
در ماه آوریل، اروپا و اوکراین طرح پیشنهادی ویتکاف را رد کردند؛ طرحی که شامل لغو کامل تحریم‌های اقتصادی آمریکا علیه روسیه، بی‌طرفی اوکراین و به رسمیت شناختن سرزمین‌هایی بود که روسیه تا آن زمان تصرف کرده بود. در مقابل، جنگ در خطوط فعلی جبهه «متوقف» می‌شد. مقامات اوکراینی و اروپایی در آن زمان استدلال کردند که این شرایط هیچ تضمین امنیتی معتبری برای اوکراین فراهم نمی‌کند و عملاً به روسیه امکان می‌دهد در آینده بازگردد و مناطق بیشتری را به تصرف خود درآورد. به گفته تاتیانا استانوفایا، کرملین بر این باور است که زلنسکی اکنون از نظر نظامی و سیاسی در موقعیتی به‌مراتب ضعیف‌تر از بهار امسال قرار دارد، زیرا روسیه طی ماه‌های اخیر در میدان نبرد دستاورد‌های بیشتری کسب کرده است.
رهبران اروپایی نگران‌اند که برگزاری این نشست به هم‌پیمانی ترامپ و پوتین برای تحمیل شرایط بر اوکراین بینجامد. یکی از مقامات ارشد اروپایی، پس از آغاز بحث‌ها درباره دیدار احتمالی، گفت: «با همه لاف‌زنی‌ها، ترامپ هنوز حتی ذره‌ای فشار بر پوتین وارد نکرده است در همین حال، تحلیلگران روسیه بر این باورند که پوتین اطمینان دارد می‌تواند در جنگ به پیروزی برسد و اهداف خود از جمله واداشتن اوکراین به تسلیم، خلع سلاح این کشور، از بین بردن توان دفاعی‌اش و جلوگیری از پیوستنش به ناتو را محقق کند.
مقام‌های اوکراینی امیدوار بودند ایالات متحده بر پوتین فشار بیاورد تا با برگزاری یک نشست سه‌جانبه همراه با زلنسکی موافقت کند. به گفته یک مقام اوکراینی، در ابتدا بحث‌ها میان مقامات آمریکایی، اروپایی و اوکراینی شامل دو دیدار دوجانبه بود؛ یکی میان ترامپ و پوتین و دیگری میان ترامپ و زلنسکی و سپس نشستی مشترک با حضور هر سه نفر. با این حال، پوتین قاطعانه هرگونه گفت‌وگوی مستقیم با زلنسکی را رد کرده است، زیرا چنین دیداری را به معنای به رسمیت شناختن رئیس‌جمهور اوکراین به‌عنوان یک همتای برابر می‌داند. او روز پنجشنبه در رد این ایده گفت: «برای اینکه چنین دیداری صورت گیرد، باید شرایطی ایجاد شود. متأسفانه هنوز فاصله زیادی تا فراهم شدن چنین شرایطی داریم.»
یوری اوشاکوف، از مقامات ارشد کرملین، روز پنجشنبه اعلام کرد که استیو ویتکاف در دیدار روز چهارشنبه خود با پوتین، ایده برگزاری یک نشست سه‌جانبه را مطرح کرده است، اما «طرف روسی این گزینه را کاملاً و بدون هیچ اظهارنظری کنار گذاشت.» اوشاکوف تاکید کرد: «ما پیش از هر چیز پیشنهاد می‌کنیم تمرکز بر آماده‌سازی یک دیدار دوجانبه با ترامپ باشد و باور داریم که مهم‌ترین مسئله این است که این نشست موفق و سازنده برگزار شود.»
