ایران توانایی مقابله با احتمال ۹۰ درصدی مقابله با مکانیسم ماشه را دارد؟

پیش از این اخبار و در روز جمعه ۳۱ مرداد ماه، «کایا کالاس» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در پستی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «وزرای خارجه سه کشور اروپایی و سید عباس عراقچی تماس مهمی داشتند. اروپا متعهد به حصول یک راه‌حل دیپلماتیک برای موضوع هسته‌ای است. با نزدیک شدن به ضرب‌الاجل سازوکار ماشه، آمادگی ایران برای تعامل با آمریکا حیاتی خواهد بود. ایران همچنین باید به‌طور کامل با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همکاری کند.» حسن بهشتی پور، کارشناس ارشد سیاست خارجی و تحلیلگر مسائل بین الملل، به تحلیل این وضعیت پرداخته است:

 اروپایی‌ها می‌خواهند ایران را تنبیه کنند

به گزارش روز نو حسن بهشتی پور گفت: «دبیر شورای عالی امنیت تغییر دهنده سیاست خارجی نیست، بلکه نهاد شورای عالی امنیت ملی که در راس آن رئیس جمهور است و کلیه مصوبات آن طبق اصل ۱۷۶ قانون اساسی زمانی لازم الاجرا می‌شود که رهبری آن را تایید کند است که می‌تواند رویکرد سیاست خارجی را تغییر دهد. اما دبیر شورای عالی امنیت ملی نقشی کلیدی در تصمیم سازی و تعیین موضوعات کارشناسی دارد که کمیته‌های زیرمجموعه شورای عالی امنیت ملی انجام می‌دهند؛

 بنابراین در بخش تصمیم گیری، شورای عالی امنیت ملی تصمیم گیری می‌کند. دبیر شورای امنیت ملی، به عنوان یکی از نمایندگان رهبری، از حق رای هم برخوردار است. دو عضو نماینده رهبری در شورای عالی امنیت ملی، در تصمیم گیری‌ها مشارکت دارند و حق رای هم دارند؛ بنابراین شخص آقای لاریجانی به اندازه رای خود می‌تواند در تصمیم گیری‌ها نقش داشته باشد. اما در مرحله تصمیم سازی، نقش آقای لاریجانی پررنگ‌تر است و از طریق کمیته‌های کارشناسی، می‌تواند در موضوع سیاست خارجی و امنیت در سیاست خارجی نظر داده و اقدامات کارشناسی نشان دهد.»

وی افزود: «در بحث مرتبط با اتحادیه اروپا، آقای عراقچی بر اساس یک بحث حقوقی استدلال می‌کند که وقتی تروئیکای اروپا به بهانه این که آمریکا ایران را تحت تحریم‌های ثانویه قرار داده، به تعهدات خود عمل نکرده است، بنابراین حق ندارد به این بهانه که ایران، یک سال پس از خروج آمریکا از برجام، به تعهدات خود عمل نکرده، بر ایران اعمال فشار کنند. آمریکا در اردیبهشت ۱۳۹۷ از برجام خارج شد، اما ایران درست یک سال بعد این کار را انجام داد؛ بنابراین خروج تدریجی ایران بعد از یک سال، ملاک خوبی برای این نیست که اروپایی‌ها بخواهند ایران را ناقض برجام بدانند.

طبق ماده ۳۶ برجام، این‌ها زمانی می‌توانند قطعنامه‌های فصل هفتم را برگردانند که طرف ناقض فاحش برجام باشد. آن کسی که ناقض فاحش برجام بوده، در درجه اول، ایالات متحده بود. سپس اروپایی‌ها بودند که به بهانه مشمول تحریم‌های آمریکا شدن، این کار را انجام دادند. اروپایی‌ها همه این‌ها را نادیده می‌گیرند و می‌خواهند ایران را به عنوان ناقض برجام تنبیه کنند.»

به احتمال بالای ۹۰ درصد مکانیسم ماشه فعال می‌شود

این کارشناس ارشد مسائل سیاست خارجی تاکید کرد: «طرفی که خود ناقض برجام بوده، حق ندارد طرفی که مجری برجام بوده (اجرای برجام بر اساس ۱۵ گزارش آژانس تایید می‌شود) را متهم به نقض اجرای برجام کند. همه این موارد جنبه‌های حقوقی دارد. اما متاسفانه در دنیای سیاست، آن چه تعیین کننده است، حقوق نیست، بلکه زور و قدرت است؛ بنابراین کشور‌های مذکور با فشار آمریکا به دنبال اجرای بازگشت قطعنامه‌های فصل هفتم شورای امنیت سازمان ملل، تا نهم شهریور ماه هستند.»

وی در خصوص مصاحبه علی لاریجانی با وب سایت رهبری گفت: «واقعیت این است که در تصمیم گیری‌های اصلی شورای عالی امنیت ملی، قرار بر این شده است که طرف مستقیم آژانس از این پس آقای لاریجانی باشد. تا پیش از این آژانس بیشتر با وزارت خارجه و سازمان انرژی اتمی ایران طرف بود و مذاکره می‌کرد ولی اکنون اگرچه هنوز با آنان مذاکره می‌کند، اما تصمیم گیرنده اصلی شورای عالی امنیت ملی خواهد بود.

 از زمانی که آقای لاریجانی دبیر این شورا شده، این موضوع پررنگ‌تر شده است. باید دید آن چه ما به لحاظ جنبه حقوقی مناقشه می‌گوییم، تا چه حد می‌تواند موثر باشد. اما همانطور که گفتم، فراتر از مسائل حقوقی، این قدرت است که تاثیر می‌گذارد. تصمیم گیری‌های فعلی اروپا هم متأثر از قدرت آمریکا و در راستای فعال سازی مکانیسم ماشه است. به احتمال بالای ۹۰ درصد مکانیسم ماشه فعال می‌شود و مجموع اظهارات عراقچی و لاریجانی همین را تایید می‌کند.»