شهر در احاطه زباله ها!

معاون سازمان محیط زیست استان تهران در حالی خبر از تولید ۲۵ درصد زباله کشور در پایتخت داده که هنوز نه چالش جمع آوری زباله به صورت کامل حل شده و نه اینکه پس از سال‌ها، راهکار‌های امحاء و بازیافت این زباله‌ها، به سرانجام مشخص و واحدی رسیده است!

به گزارش روز نو در همین راستا، «محمدصابر باغخانی پور» نیز در سومین همایش بین‌المللی شهر پایدار ویژه شهرداری‌ها همین چند روز قبل با اشاره به تبعات این حجم از زباله‌ای که عملا برنام خاصی برای بازیافت یا امحاء آن وجود ندارد گفته بود: این میزان تولید پسماند منجر به نشت شیرابه و آلودگی‌های خاک و آب‌های زیرزمینی می‌شود. همچنین کمبود تجهیزات و فناوری‌های نوین بازیافت و ضعف در آموزش شهروندی، این بحران را تشدید می‌کند.

تهران در میان بزرگان تولید زباله

طبق آخرین داده‌های منتشرشده در موسسه آماری statista، چین با بیش از ۱.۴ میلیارد نفر جمعیت (بزرگ‌ترین در جهان) بیشترین سهم از زباله‌های خشک شهری جهان را با حدود ۱۵.۵ درصد به خود اختصاص داده است. تخمین زده می‌شود این کشور آسیایی بیش از ۲۰۰ میلیون تن زباله خشک در سال تولید کند.

از سوی دیگر، ایالات‌متحده با تولید بیش از ۸۱۲ کیلوگرم زباله در سال تقریباً ۱۲ درصد از زباله خشک جهانی را دارد، در‌حالی که صاحب کمتر از پنج درصد از جمعیت جهان است و جایگاه دوم از این حیث را به خود اختصاص داده است. اما سکوی اول تولید زباله در جهان به کدام کشور تعلق دارد. براساس گزارش‌های این موسسه طی سال‌های اخیر مردم اتریش با تولید چیزی حدود ۸۰۰ تا ۵۸۰ کیلوگرم زباله شهری، در رتبه اول جهان قرار گرفته‌اند. بعد از این دو کشور نیزدانمارک با سرانه ۷۸۶ کیلوگرم، نروژ با ۷۶۸، لوکزامبورگ با ۷۲۱، نیوزیلند با ۷۰۳، سوئیس با ۶۷۷ و ایسلند با ۶۵۹ کیلوگرم در رتبه‌های بعدی قرار دارند.

اما شاید بد نباشد که بدانید، سرانه تولید زباله تهرانی‌ها گا‌ها حتی با سرانه تولید بسیاری از کشور‌ها تنه می‌زند. یک شهر در برابر یک کشور! گزارش‌های منتشر شده حکایت از آن دارد هر شهروند پایتخت نشین به‌طور میانگین به ازای هر شهروند ۲۳۲ کیلوگرم زباله تولید کرده‌اند، عددی که در کاستاریکا ۲۳۲ کیلوگرم، ژاپن ۳۲۶، ترکیه ۳۸۲، انگلستان ۴۳۶، کره‌جنوبی ۴۳۹ و اسپانیا ۴۶۸ کیلوگرم بوده است. اینها، اما آماری رسمی هستند. با توجه به اینکه بخشی از پسماند شهری توسط افراد زباله‌گرد جمع‌آوری و از چرخه داده‌های شهرداری تهران خارج می‌شود، به نظر می‌رسد سرانه تولید پسماند شهر تهران باید بیش از این ارقام فعلی باشد.

آنچه دیگر کشور‌ها با زباله می‌کنند.

اما سرنوشت زباله‌ها در همه جای دنیا یکسان نیست. به عنوان مثال در لندن، تقریباً ۵۰ درصد از زباله‌ها به‌وسیله سوزاندن از بین می‌روند و این فرایند در مراکز ویژه‌ای انجام می‌شود که به تولید انرژی از زباله‌ها کمک می‌کند ضمن آنک این شهر در سال‌های اخیر به‌طور چشمگیری دفن زباله‌ها را کاهش داده و به کمتر از ۱۰ درصد رسانده و توانسته حدود ۴۰ درصد از زباله‌ها را بازیافت کند.. در نیویورک نیز، بیش از ۵۰ درصد از زباله‌ها دفن می‌شود.

البته این شهر در زمینه بازیافت به‌طور جدی سرمایه‌گذاری کرده و حدود ۳۰ درصد از زباله‌های این شهر بازیافت می‌شود. درصد سوزاندن زباله‌ها در این شهر نیز نسبتاً بالاست و حدود ۲۰ درصد از زباله‌ها به‌وسیله سوزاندن پردازش می‌شود که البته این فرایند در کارخانه‌های ویژه سوزاندن زباله انجام می‌شود و برق تولید می‌کند.

برعکس در سئول، درصد زباله‌هایی که دفن می‌شوند، به شدت کاهش یافته و این میزان به کمتر از ۱۰ درصد رسیده است در تهران، اما طبق آخرین آمار از سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران، از حدود ۷ تا ۸ هزار تن زباله روزانه، تنها از سرنوشت ۲۸۰۰ تن آن مطلع هستیم. زباله‌هایی که ۷۰ تا ۸۰ درصد از این میزان یعنی تقریبا چیزی حدود ۲ هزار تن آن، در روز دفن می‌شود و تنها حدود ۱۵ درصد از زباله‌ها یعنی ۶۰۰ تن در روز بازیافت می‌شوند که این درصد با استاندارد‌های جهانی فاصله زیادی دارد. ضمن آنکه کمتر از ۵ درصد آن یعنی ۱۱ تن سوزانده می‌شود که همین میزان هم می‌تواند تأثیر زیادی بر آلودگی هوای تهران بگذارد.

وجود ۱۵ هزار زباله گرد در تهران

اینکه گفته شد بخشی از پسماند تولیدی تهران در مبدأ غیب می‌شود، به نظر می‌رسد ادعای عجیبی نباشد؛ چراکه در سال گذشته شهردار تهران می‌گوید روزانه تقریبا ۷ تا ۸ هزار تن زباله در شهر تهران جمع‌آوری می‌شود و از این میزان حدود ۵ تا ۵/۵ هزار تن به مرکز پردازش اطراف پایتخت انتقال داده می‌شود. به زبان ساده در این بین چیزی حدود ۲ هزار تن زباله‌های تهرانی‌ها غیب می‌شوند.

برخی از پیمانکاران جمع‌آوری زباله مدعی‌اند حدود ۳۰ درصد از پسماند خشکی را که آنها پولش به شهرداری داده‌اند، افراد غیر‌مجاز جمع‌آوری کرده و توسط آنها ناپدید می‌شود. تازه این آمار و ارقام در حالی بیان می‌شود که تولید زباله در تهران طی یک دهه گذشته چیزی حدود ۳۰ رصد کاهش یافته است. به اعتقاد کارشناسان، به نظر می‌رسد در کنار افزایش زباله‌گردی‌های غیرمجاز، باید سهمی هم برای افزایش تورم، افزایش مشکلات معیشتی و کاهش قدرت خرید خانوار‌ها قائل شد که با کاهش مصرف خانوار، افزایش صرفه‌جویی، بهبود شیوه‌های نگهداری از مواد غذایی و اقلام‌تر سعی دارند هزینه‌های خود را مدیریت کنند.

به اعتقاد کارشناسان حوزه شهری، تهران بین ۱۴ تا ۱۵ هزار زباله گرد دارد. حسن پاسالاری عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران در این نشست با تایید این آمار می‌گوید: با توجه به شرایط اقتصادی، تعداد این افراد در آینده افزایش پیدا خواهد کرد. شبکه‌ای که روزانه حدود ۴.۵ میلیاردتومان از چرخه مدیریت پسماند، کسب درآمد می‌کند.

محسن قضاتلو، مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهر تهران، اما نه تنها مدعی است که با گام‌هایی که برداشته شده، آمار زباله گرد‌ها کاهش پیدا کرده که مدعی است اجرای طرح نوماند از آذرماه سال گذشته آغاز شده است، اذعان کرد: اکنون ۲۳ تن زباله خشک از طریق منازل جمع آوری می‌شود. به گفته وی، برای مدیریت این حجم از زباله و کاهش دفن در بحث زباله سوز با دو شرکت سرمایه گذار مذاکره و جلسات متعددی برگزار شده و به زودی این قرارداد‌ها وارد فاز اجرایی خواهد شد.