قیمت اینترنت در ایران باید کاهش یابد؛ نه افزایش/ فیلترینگ تبعات اقتصادی و امنیتی دارد

 بار دیگر زمزمه‌هایی از افزایش ۷۵ درصدی قیمت اینترنت شنیده می‌شود؛ مبنای آن نیز نامه مشترکی است که اخیرا، مدیران عامل اپراتورهای ارتباطی سیار برای دولت ارسال کرده‌اند. پاسخ‌هایی که از مقامات دولتی به گوش می‌رسد اما متناقض به نظر می‌رسد. در حالی که وزیر ارتباطات نوعی همدلی را نسبت به افزایش تعرفه‌های اینترنت نشان داده، معاون او این موضوع را ناممکن دانسته است.

از یک سو، ستار هاشمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در گفت‌وگو با خبرگزاری دانشجو از سرکوب تعرفه‌ها در سال‌های گذشته سخن گفته و تاکید کرده است که قیمت اینترنت باید متناسب با هزینه‌های واقعی تنظیم شود. به گفته او، ۶۵ درصد هزینه اپراتورها به مباحث ارزی مربوط می‌شود که در سال‌های اخیر رشد قابل توجهی داشته است.

هر چند هاشمی در ادامه ادعا کرده که سیاست کلی وزارتخانه حفظ حقوق مردم و جلوگیری از تحمیل هزینه‌های نامتعارف است، اما موافقت ضمنی او با افزایش قیمت اینترنت را نمی‌توان نادیده گرفت.

در مقابل، حمید فتاحی، معاون وزارت ارتباطات، مخالفت خود را با درخواست اپراتورها برای گرانی اینترنت، با صراحت بیشتری اعلام کرده است.

او که مسئولیت رگولاتوری حوزه اینترنت را بر عهده دارد، تاکید کرده است که دولت نمی‌تواند با درخواست شرکت‌ها برای افزایش ۷۵ درصدی قیمت اینترنت موافقت کند؛ هم به دلیل مشکلات معیشتی مردم و هم با توجه به کیفیت شبکه و دسترسی (ایسنا).

رضایت تنها ۲.۴ درصد کاربران از کیفیت اینترنت

اپراتور‌های ارتباطی در حالی بار دیگر درخواست افزایش قیمت اینترنت را مطرح کرده‌اند که طبق تازه‌ترین آمارها، تنها ۲.۴ درصد کاربران از کیفیت اینترنت رضایت دارند. حدود ۸۵ درصد مردم نیز از فیلترشکن‌ها استفاده می‌کنند که علاوه بر مخاطرات امنیتی، کیفیت اینترنت مورد استفاده کاربران را نیز کاهش می‌دهد.

همین موضوع به خودی خود، یکی از دلایل نارضایتی بسیاری از مردم از شبکه و مقاومت آنها در برابر هر گونه افزایش قیمت اینترنت است. آن هم در شرایطی که دولت چهاردهم، با شعار رفع فیلترینگ بر سر کار آمد و حالا با گذشت حدود ۱۵ ماه از آغاز فعالیت و با وجود وعده‌های مکرر، توفیق چندانی در این زمینه نداشته است.

در چنین شرایطی، حامد بیدی، کارشناس فناوری اطلاعات و مدیرعامل پلتفرم کارزار، در گفت‌وگو نبض بازار ابعاد مختلف موضوع از کیفیت و قیمت اینترنت، تا فیلترینگ را بررسی کرده است.

قیمت اینترنت در بسیاری از کشورها، حتی تا ۹۰ درصد کاهش یافته است

یک بحث همیشگی بین اپراتورها، دولت و کاربران وجود دارد؛ اپراتورها خواهان افزایش قیمت اینترنت هستند اما مردم از کیفیت راضی نیستند و می‌گویند اینترنت دیگر ارزش گرانی ندارد. دولت نیز در مقاطعی طرف اپراتورها ایستاده. به نظر شما در این میان حق با کدام طرف است؟

تعرفه و هزینه تمام‌شده اینترنت برای مصرف‌کننده در سراسر دنیا طی ۱۰ سال اخیر به شدت کاهش یافته. پیشرفت فناوری و گسترش زیرساخت‌ها باعث شده است هزینه ترافیک اینترنت در بسیاری از کشورها حتی تا ۹۰ درصد پایین بیاید. بنابراین سوال اصلی این است که چرا اپراتورهای ما مانند بیشتر کشورهای دنیا، اینترنت را ارزان‌تر نکرده‌اند. در واقع، مطالبه اصلی باید ارزان‌تر شدن اینترنت باشد نه افزایش قیمت آن. از سوی دیگر، کیفیت و سرعت اینترنت هم باید رشد کند اما اپراتورها در این زمینه نیز کوتاهی کرده‌اند. آنها همین حالا در توسعه فایو‌جی و فیبر نوری همبه تعهدات خود عمل نمی‌کنند. بسیاری از شهروندان در محدوده پوشش فیبر قرار دارند اما خدمات لازم را دریافت نمی‌کنند یا باید هزینه‌های گزافی بپردازند. در این میان، فیلترینگ گسترده باعث شده است چیزی که در اختیار کاربر ایرانی قرار می‌گیرد عملا شبیه اینترنت واقعی نباشد. در استانداردهای بین‌المللی، فیلتر شدن پلتفرم‌هایی مانند فیسبوک، یوتیوب، توییتر، اینستاگرام، واتس‌اپ و تلگرام معادل قطع اینترنت محسوب می‌شود. بنابراین خدماتی که اپراتورها می‌فروشند، شباهتی به اینترنت جهانی ندارد و حتی می‌تواند مصداق غش در معامله باشد.

کیفیت حتی با افزایش قیمت اینترنت هم بهبود نمی‌یابد

دولت در نوبت قبل افزایش تعرفه‌ها، این موضوع را به شرط بهبود زیرساخت و کیفیت پذیرفته بود اما در عمل اتفاقی نیفتاد. اگر قیمت اینترنت، بار دیگر افزایش پیدا کند آیا می‌توان خوشبین بود که تغییری ایجاد می‌شود؟

بدون شک هیچ پیشرفتی رخ نمی‌دهد. در دوره‌های قبلی هم کارشناسان هشدار داده بودند اما دولت معمولا در زمین نفع اپراتورها بازی می‌کند. کیفیت پایین اینترنت در ایران دو علت اصلی دارد؛ تحریم‌ها و فیلترینگ. زمانی که اقتصاد کشور به طور مداوم کوچک‌تر می‌شود، سرمایه‌گذاری خارجی انجام نمی‌گیرد و شرکت‌های بین‌المللی وارد مناقصه نمی‌شوند، شبکه ارتباطی نیز فرسوده و غیر‌به‌روز باقی می‌ماند. فیلترینگ هم مستقیما بر تجربه کاربران و هزینه‌های آنها اثر دارد و بسیاری از اختلال‌های در شبکه، ناشی از تلاش برای از کار انداختن فیلترشکن‌هاست. البته در این میان، انحصار شرکت ارتباطات زیرساخت در واردات پهنای باند بین‌الملل و نبود شفافیت در قراردادها هم مانع رقابت و ارتقای کیفیت شده است.

اپراتورهای تلفن همراه از توسعه‌نیافتگی اینترنت خانگی سود می‌برند

اپراتورها می‌گویند فشار روی شبکه آنها ناشی از توسعه‌نیافتگی اینترنت خانگی است. آیا این استدلال را قبول دارید؟

تا حدی بله اما در عین حال این موضع فرصت خوبی را برای اپراتورها ایجاد کرده است تا از محل درآمد حاصل از این ضریب نفوذ، توسعه بیشتری انجام دهند. اپراتورهای همراه در بسیاری از کشورها سهم کمتری نسبت به اینترنت ثابت دارند اما در ایران سهم اصلی ترافیک متعلق به اپراتورهای موبایل است و از همین مسیر هم بیشترین سود را می‌برند. بخش عمده درآمد همراه اول و ایرانسل از فروش اینترنت است نه تماس یا پیامک. با وجود این، در حالی‌که در جهان طی ۱۰ سال گذشته تعرفه هر گیگابایت بین ۴۰ تا ۹۸ درصد کاهش یافته، اما در ایران قیمت اینترنت نه تنها ارزان نشده است که اپراتور‌ها خواستار افزایش تعرفه‌ها نیز هستند.

بنابراین شما ادعای اپراتورها را که «چون تعرفه پایین است، نمی‌توانیم کیفیت را بالا ببریم» قبول ندارید؟

به هیچ وجه قبول ندارم. عقب‌ماندگی زیرساخت‌های ارتباطی کشور ناشی از همان دو عامل تحریم و فیلترینگ است.

اپراتورهای تلفن همراه، شرکت‌های قدرتمندی هست

اپراتورها اما ادعا می‌کنند که خصوصی هستند یا به هر حال در تصمیمات کلان کشور نقشی ندارند. در مقابل، برخی معتقدند آنها خصولتی محسوب می‌شوند و مجری سیاست‌های کلی حکومت هستند. دیدگاه شما چیست؟

وقتی درباره شرکت‌هایی مثل همراه اول، ایرانسل یا حتی اپراتورهای اینترنت ثابت صحبت می‌کنیم، در مورد بخش خصوصی که فاقد قدرت تصمیم‌گیری است، حرف نمی‌زنیم. این شرکت‌ها در جلسات تصمیم‌گیری نقش دارند و سهام‌داران اصلی آنها، غالبا دولتی یا خصولتی‌ هستند. ارتباطات در ایران همیشه مساله‌ای امنیتی بوده است و این بنگاه‌ها در بزنگاه‌های مختلف مجری سیاست‌های امنیتی بوده‌اند. بنابراین نمی‌توان سهم آنها را نادیده گرفت. اگر اپراتورها صداقت دارند باید برای رفع فیلترینگ یا تغییر سیاست‌های منجر به تحریم‌ها نیز مطالبه‌گری کنند تا مردم آنها را باور داشته باشند. در حالی که اکنون، سرمایه اجتماعی اپراتورها نزد مردم بسیار پایین است.

فیلترینگ نوعی خیانت سیستماتیک است

با توجه به اینکه فیلترینگ گسترده، از یک سو کیفیت اینترنت را کاهش داده و از سوی دیگر با رشد فیلترشکن‌ها، امنیت داده‌ها را تهدید می‌کند، حتی مقامات دولتی نیز آن را سیاستی شکست‌خورده می‌دانند. این وضعیت تا چه زمانی می‌تواند ادامه پیدا کند؟

فیلترینگ نوعی خطای سیستماتیک است و تا زمانی که کسی جسارت ایستادن در برابر آن را پیدا کند، ادامه می‌یابد. تبعات فیلترینگ در ابعاد اقتصادی، امنیتی و اجتماعی کاملا مشهود است و باید یک نفر شجاعت داشته باشد تا جلو آن را بگیرد. سطح مطالبه مردم هم دیگر در حد رفع فیلتر یکی دو پلتفرم نیست؛ بلکه خواست عمومی پایان دادن به سیاست‌های سلبی است که آثار منفی آن در همه ابعاد زندگی دیده می‌شود.

برای اطلاعات بیشتر، مطالعه گزارش فشردن دکمه رفع فیلترینگ تنها چند دقیقه زمان می‌برد پیشنهاد می‌شود.