مسقط باز هم وارد سیاست ایران شد!

در روز‌هایی که وزیر امور خارجه ایران در داخل کشور سرگرم سفر‌های استانی و بازدید‌های داخلی به‌جای دیدار‌های خارجی است و سیاست خارجی کشور در نوعی سکون و بی‌تحرکی فرو رفته، معاون سیاسی او در پایتخت عمان مشغول گفت‌و‌گو‌هایی است که می‌تواند برای آینده منطقه معنا و اثر واقعی داشته باشد.

به گزارش روز نو مجید تخت‌روانچی، دیپلماتی آرام و بی‌حاشیه، بار دیگر نشان داد که میدان واقعی سیاست خارجی، نه در قاب سخنرانی‌ها، بلکه در پشت در‌های بسته و گفت‌و‌گو‌های مؤثر ساخته می‌شود. سفر او به مسقط، بیش از آنکه یک سفر اداری باشد، حامل پیام تأکید بر گفت‌و‌گو و تعامل سازنده با قلب سیاست خارجی ایران بود. درحالی‌که فضای عمومی سیاست منطقه‌ای دچار اضطراب، رقابت و بدبینی است، عمان همچنان همان نقش دیرینه خود را حفظ کرده که همان میانجی صادق، تسهیلگر گفت‌و‌گو و گره‌گشای بحران‌های مزمن است. در واقع، هر بار که روابط ایران با جهان عرب یا غرب در نقطه‌ای بحرانی قرار گرفته، مسقط در سکوت و آرامش، مسیر تازه‌ای گشوده است. این‌بار نیز حضور تخت‌روانچی در مسقط، نشانه‌ای از همین تداوم تاریخی است.

بدر البوسعیدی و تداوم خط اعتماد

سفر تخت‌روانچی با دیدار او و بدر البوسعیدی، وزیر امور خارجه عمان آغاز شد. طبق اعلام رسمی وزارت خارجه عمان، این دیدار در چارچوب برگزاری یازدهمین دور از رایزنی‌های سیاسی دو کشور انجام شد. دو طرف در فضایی صمیمی و در عین حال دقیق، درباره آخرین تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی گفت‌و‌گو و بر لزوم استمرار هماهنگی‌ها میان مسقط و تهران تأکید کردند. وزیر خارجه عمان در این نشست تصریح کرد که روابط دو کشور بر پایه تمایل مشترک برای توسعه همکاری‌ها و ارتقای منافع متقابل استوار است؛ رویکردی که هدف آن، خدمت به مردم دو کشور و تحکیم پایه‌های صلح و ثبات منطقه‌ای است.

از منظر راهبردی، این دیدار بازتابی از روابط استثنایی ایران و عمان است؛ رابطه‌ای که نه بر هیاهو و رقابت، بلکه بر اعتماد و احترام متقابل بنا شده. عمان در طول سال‌های گذشته همواره نقش پلی میان ایران و بازیگران غربی و عربی ایفا کرده است. از مذاکرات هسته‌ای تا بحران‌های انسانی یمن و سوریه، مسقط نشان داده که می‌تواند فضای گفت‌و‌گو را باز نگه دارد، حتی زمانی که سایر کانال‌ها بسته شده‌اند. در چنین بستری، گفت‌و‌گو میان تخت‌روانچی و البوسعیدی را باید فراتر از یک ملاقات رسمی دانست؛ این دیدار نوعی احیای سنت عقلانی در دیپلماسی ایرانی بود. زمانی که دستگاه مرکزی سیاست خارجی گرفتار کندی و درون‌گرایی شده، معاون سیاسی وزیر خارجه توانست دیپلماسی آرام، اما مؤثر را در یکی از حساس‌ترین پایتخت‌های منطقه پر رنگ کند.

پیوندی میان تهران و مسقط

در این سفر، برگزاری یازدهمین نشست کمیته مشورت‌های راهبردی سیاسی میان جمهوری اسلامی ایران و سلطنت عمان بود. این نشست در وزارت خارجه عمان با حضور مجید تخت‌روانچی و شیخ خلیفه بن علی الحارثی، معاون سیاسی وزارت خارجه عمان برگزار شد. در این نشست، مسیر رو به رشد روابط دو کشور در زمینه‌های سیاسی، اقتصادی و کنسولی بررسی شد. دو طرف ضمن مرور سفر اخیر رئیس‌جمهور ایران به مسقط، آن را «موفق و مهم» ارزیابی کرده و بر ضرورت پیگیری اجرای توافقات امضاشده میان دو کشور تأکید کردند.

آنچه در این نشست اهمیت داشت، فراتر از بررسی پرونده‌های دوجانبه بود. گفت‌و‌گو‌های راهبردی میان تهران و مسقط نشان می‌دهد که دو کشور در حال نهادینه‌سازی روابط خود در قالب یک شراکت پایدار منطقه‌ای هستند. در واقع، عمان برای ایران نه‌فقط یک شریک اقتصادی، بلکه نوعی شریک استراتژیک است که می‌تواند مسیر‌های حیاتی تعامل ایران با جهان عرب را باز نگه دارد. در حاشیه این نشست، حضور چهره‌هایی، چون محمدعلی بک، دستیار وزیر امور خارجه و مدیر کل خلیج فارس، و موسی فرهنگ، سفیر ایران در عمان، نشانگر جدیت و برنامه‌ریزی دقیق در سطح فنی بود. این نشست را می‌توان نمادی از دیپلماسی پیوندی دانست؛ مدلی که در آن، گفت‌وگوی سیاسی، توسعه اقتصادی و امنیت منطقه‌ای در کنار هم تعریف می‌شوند.

نقشه راه صلح یمن و محور تهران – مسقط

در ادامه این سفر، تخت‌روانچی با محمد عبدالسلام، سخنگو و رئیس هیئت مذاکره‌کننده دولت نجات ملی یمن دیدار کرد. این دیدار، که در مسقط و با هماهنگی دیپلماتیک عمان برگزار شد، بار دیگر نشان داد که عمان همچنان مرکز ثقل گفت‌و‌گو‌های صلح یمن است. در این نشست، عبدالسلام با ارائه گزارشی از وضعیت میدانی و سیاسی کشورش، بر انسجام و همبستگی مردم یمن تأکید کرد و از حمایت‌های سیاسی و معنوی ایران قدردانی کرد. تخت‌روانچی نیز در پاسخ، پایداری مردم یمن را ستود و حمایت آنان از مردم فلسطین را نمادی از همبستگی مقاومت دانست.

اما اهمیت این دیدار در لایه پنهان آن نهفته است. در سال‌های اخیر، هرگاه مسیر گفت‌و‌گو‌های یمنی با موانع مواجه شده، مسقط به عنوان زمین بی‌طرف و قابل اعتماد وارد عمل شده است. ایران نیز از این مسیر توانسته مواضع خود را با انصارالله و سایر گروه‌های یمنی هماهنگ و در عین حال، از تشدید درگیری‌ها جلوگیری کند. دیدار تخت‌روانچی و عبدالسلام در واقع نوعی تأیید بر نقش تهران و مسقط در پیشبرد نقشه راه صلح یمن بود؛ نقشه‌ای که هدف آن پایان‌دادن به جنگی فرسایشی از درون منطقه، نه به دستور بیرون است. این دیدار به‌خوبی نشان داد که دیپلماسی ایران هنوز زنده است، هرچند آرام و بی‌صدا.

ابتکار منطقه‌ای و چارچوب بین‌المللی

آخرین بخش از سفر تخت‌روانچی، دیدار با هانس گروندبرگ، نماینده ویژه دبیر کل سازمان ملل در امور یمن بود. در این دیدار، دو طرف درباره آخرین تحولات سیاسی و انسانی یمن، حملات هوایی علیه خاک این کشور و نقشه راه توافق صلح گفت‌و‌گو کردند.

در نگاه نخست، این دیدار شاید ادامه‌ای بر رایزنی‌های معمول ایران با نهاد‌های بین‌المللی به نظر برسد، اما در لایه عمیق‌تر، هم‌گرایی میان ابتکار منطقه‌ای ایران و چارچوب جهانی سازمان ملل را آشکار می‌کند. تهران همواره تأکید دارد که صلح در یمن باید از مسیر گفت‌و‌گو‌های بومی و منطقه‌ای شکل بگیرد؛ دیدگاهی که امروز در حال نزدیک‌شدن به رویکرد سازمان ملل است. نقش عمان در این میان بی‌بدیل است؛ کشوری که نه‌تنها میزبان گفت‌وگوها، بلکه حلقه اتصال میان دیدگاه‌های ایران و جامعه بین‌المللی است.

به این ترتیب، حضور تخت‌روانچی در گفت‌و‌گو با نماینده دبیر کل سازمان ملل، در خاک عمان، نماد بازگشت ایران به عرصه دیپلماسی چندلایه و مسئولانه است؛ دیپلماسی‌ای که هم در سطح منطقه و هم در سطح جهانی معنا پیدا می‌کند.

عمان؛ حافظ تعادل در سیاست خارجی ایران

سفر تخت‌روانچی به عمان بار دیگر نشان داد که مسقط، برای سیاست خارجی ایران، چیزی فراتر از یک شریک معمولی است. عمان در طول دهه‌های گذشته، در لحظات دشوار، مسیر‌های بسته دیپلماسی ایران را گشوده است. راز این جایگاه، در سیاست خارجی مستقل و متوازن عمان نهفته است. این کشور هیچ‌گاه اسیر بازی‌های جناحی یا رقابت‌های قدرت‌های بزرگ نشده و همین استقلال، آن را به «شریک مطمئن همه» در منطقه تبدیل کرده است. برای ایران، تداوم این رابطه نه‌تنها فرصتی برای گفت‌و‌گو با جهان عرب، بلکه سدی در برابر انزوای راهبردی است.

در سالی که تحرکات دیپلماتیک ایران در سطح عالی به‌ندرت فراتر از مرز‌ها رفته، سفر آرام تخت‌روانچی به مسقط نشان داد که هنوز هم می‌توان با عقلانیت و گفت‌و‌گو، در مرکز بحران‌ها حضور داشت؛ بی‌آنکه از اصول سیاست خارجی استقلال‌طلبانه فاصله گرفت.

سفر مجید تخت‌روانچی به عمان را می‌توان نمونه‌ای از دیپلماسی آرام، مؤثر و آینده‌نگر جمهوری اسلامی ایران دانست. در فضایی که سیاست خارجی کشور گاه درگیر نمادگرایی و نمایش است، این سفر یادآور شد که قدرت واقعی در استمرار گفت‌و‌گو نهفته است.

از دیدار با بدر البوسعیدی تا رایزنی با عبدالسلام و گروندبرگ، از نشست کمیته مشورت‌های راهبردی تا بیانیه‌های مشترک، همه و همه در راستای یک هدف واحد بود: بازسازی نقش ایران در معماری صلح و ثبات منطقه، با تکیه بر میانجیگری قابل اعتماد عمان.

در نهایت، مسقط بار دیگر همان جایگاه دیرینه خود را تثبیت کرد؛ نقطه‌ای که در آن، گفت‌و‌گو جایگزین تقابل می‌شود و عقلانیت، مسیر خروج از بن‌بست‌های دیپلماتیک را روشن می‌کند. سفری که شاید در سکوت خبری آغاز شد، اما بی‌تردید بازتاب آن در آینده روابط ایران و منطقه، بلندتر از بسیاری از سخنرانی‌های پرهیاهوی سیاست داخلی خواهد بود.