گروگانگیری متوفیان در بیمارستان ممنوع
جنازه در بیمارستان می‌ماند تا زمانی‌که هزینه‌های بستری و دوا درمان‌های قبل از مرگ، پرداخت شود. جنازه در گرو بیمارستان می‌ماند. گرو، پولی که قرار است داده شود. این قانون تمام بیمارستان‌هاست، هر چند بسیاری از آنها ناچارند در آخر، جنازه را تحویل بستگان فوتی دهند، چاره‌ای هم ندارند، آن‌قدر فضا ناآرام می‌شود و آن‌قدر این و آن می‌آید و می‌رود، تا درنهایت مجبور می‌شوند جنازه را تحویل دهند اما شرط آنها پرداخت هزینه‌هاست. موضوع هم جدید نیست. این روال همیشگی بیمارستان‌هاست، تا تسویه حساب نشود، از جنازه خبری نیست. تراژدی زمانی شروع می‌شود که خانواده متوفی توانایی پرداخت هزینه‌های چند‌ده‌میلیون تومانی و گاهی حتی یک‌میلیون تومانی را نداشته باشند و بیمارستان جسد را در گرو خود قرار می‌دهد. این حربه بیمارستان‌ها برای بازپس‌گیری هزینه‌های ازدست‌رفته است.
گروکشی متوفیان جرم است
حالا گروکشی اجساد در بیمارستان‌ها، آن‌قدر جدی شده که وزیر بهداشت نه‌تنها آن را عملی مجرمانه می‌داند که حتی به بیمارستان‌ها، اولتیماتوم می‌دهد تا در کمترین زمان، اینگونه برخوردها را متوقف کند. حسن هاشمی که در حاشیه همایش روز جهانی جمعیت صحبت می‌کرد، در پاسخ به سوالی درباره نگه‌داشتن بیمارانی که در بیمارستان‌ها فوت می‌کنند تا زمان پرداخت هزینه‌ها، این اقدام را زشت‌ترین کاری می‌داند که ممکن است انجام شود. هاشمی از آن به‌عنوان یک گروگانگیری برای دریافت وجه یاد می‌کند. «تمام مراکز دولتی و خصوصی اگر بابت پرداخت هزینه اقدام به نگه‌داشتن متوفی کنند، مجرم هستند، کسی که از آنها نیز شکایت می‌کند خود وزارت بهداشت خواهد بود.» به اعتقاد وزیر بهداشت، ممکن است این اقدام بیمارستان‌ها به‌دلیل جبران هزینه‌ها باشد، اما قطعا کار انسانی نیست و حتما با آن برخورد می‌شود.
هاشمی می‌گوید: «بیمارستان‌های دولتی از همین امروز (دوشنبه بیست و سوم تیرماه) و بیمارستان‌های خصوصی طی یک هفته آینده، نباید برای پرداخت هزینه‌های درمان، بیمار متوفی را در بیمارستان نگه دارند.» وزیر بهداشت تأکید می‌کند: «بیمارستان‌های خصوصی قبل از بستری شدن بیماران، روزانه مبالغی را از بیماران دریافت می‌کنند و می‌توانند تمهیداتی را بیندیشند که دیگر نیازی به گروکشی نباشد.»
خانواده‌ها هر طور شده، تسویه حساب می‌کنند
گروکشی بیماران، موضوع جدیدی نیست، همیشه این روال در سیستم ترخیص و تحویل جنازه حاکم بوده، اما همیشه و به هر راهی، خانواده بیمار فوت‌شده، هزینه را تأمین کرده و جنازه را تحویل گرفته است. این را محمد شریفی‌مقدم، دبیرکل خانه پرستار که در جریان ترخیص بیماران است، می‌گوید. «تا زمانی‌که خانواده و بستگان فوتی، هزینه بستری و درمان قبل از مرگ را پرداخت نکنند، جنازه تحویل داده نمی‌شود، اما معمولا این پول‌ها تأمین می‌شود و جنازه در بیمارستان نمی‌ماند.» با این همه شریفی‌مقدم مواردی را هم می‌شناسد که خانواده توانایی مالی نداشتند و جنازه در بیمارستان مانده. او در توضیح بیشتر به «شهروند» می‌گوید: «به‌تازگی‌ها موردی را سراغ ندارم اما در چند‌سال پیش، افرادی بودند که به‌دلیل بی‌پولی، جنازه‌شان در بیمارستان مانده. اتباع بیگانه یا معتادان بیشتر در این گروه قرار می‌گیرند چرا که اتباع بیگانه بیمه نیستند و کسی را هم ندارند و معتادان هم اغلب از سوی خانواده‌هایشان طرد شده‌اند یا خانواده گسسته‌ای دارند و هیچ‌کس سراغ جنازه نمی‌آید.» او ادامه می‌دهد: «حتی مواردی هست که وقتی کسی برای تحویل جنازه نمی‌آید، درنهایت بیمارستان برای دفن اقدام می‌کند.» دبیرکل خانه پرستار معتقد است که اینگونه موارد، نادر هستند و کم پیش می‌آید، چرا که در فرهنگ ایرانی، ماندن جنازه در بیمارستان صورت خوشی ندارد.
صندوقی برای
تسویه‌حساب متوفیان در نظر گرفته شود
اما سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، اخیرا چندین مورد از این گروکشی را سراغ دارد. گروکشی‌ای که تنها با پرداخت هزینه‌های درمان، به پایان رسیده است. «این اتفاق‌ها هم در بیمارستان‌های دولتی و خصوصی رخ می‌دهد، حتی چند موردش را خودم دخالت کردم تا جنازه تحویل داده شد.» محمدحسین قربانی، اما این موضوع را به‌گونه دیگری توضیح می‌دهد. او از چنین اتفاقی تحت عنوان یک معضل در نظام سلامت یاد می‌کند و به «شهروند» می‌گوید: «بهتر است نظام سلامت و به‌طور مشخص وزارت بهداشت صندوقی را برای اینگونه موارد اختصاص دهد و سیاست‌های آن به بیمارستان‌های دولتی و خصوصی ابلاغ شود تا در صورت وقوع چنین مواردی، هزینه‌ها از همان صندوق تأمین شود. درست مانند صندوقی که در بیمه‌ها تشکیل شده و برای پرداخت دیه در نظر گرفته شده است.» او تأکید می‌کند که چنین اتفاقی در بیمارستان‌ها غیراخلاقی است و نباید مجوزی داده شود تا جنازه تا زمان پرداخت هزینه‌ها، در گرو بیمارستان باقی بماند.
رئیس بیمارستان بازخواست می‌شود
از یک‌سو تأکید می‌شود نگه‌داشتن بیمار فوت‌شده در بیمارستان غیراخلاقی و جرم است، از دیگر سو اما اعلام می‌شود رئیس بیمارستان به‌دلیل این اقدام و نگرفتن هزینه‌های درمانی از سوی روسای دانشگاه‌ها مورد بازخواست قرار می‌گیرد. محسن مصلحی، دبیر شورایعالی سازمان نظام پزشکی، این موضوع را به گونه دیگری توضیح می‌دهد. «نمی‌شود گفت که نگه داشتن بیمار فوت‌شده در بیمارستان تا پرداخت هزینه‌ها گروگانگیری است، چراکه تحویل جنازه بدون گرفتن هزینه‌ها، تبعات قانونی برای رئیس بیمارستان دارد.» به گفته او، در این ماجرا یک بحث انسان‌دوستی وجود دارد، یک بحث دیگر خلأ قانونی است. این خلأ زمانی اتفاق می‌افتد که رئیس بیمارستان در چندین مورد اقدام به تحویل جنازه کرده، بدون این‌که تسویه حسابی صورت گیرد، آن وقت رئیس بیمارستان از سوی رده‌های بالاتر در دانشگاه، مواخذه می‌شود که چرا این میزان تخفیف داده شده.
دبیر شورایعالی سازمان نظام پزشکی، ادامه می‌دهد: «در بیمارستان بخش‌های حسابرسی و نظارتی دانشگاه‌های علوم پزشکی فعال هستند و هر هزینه‌ای باید تعریف خودش را داشته باشد، زمانی‌که تحویل بیمار فوت‌شده بدون تسویه حساب تکرار شود، هزینه‌های زیادی به دوش بیمارستان می‌افتد.» او با تأکید بر این‌که قانون اختیاری برای رئیس بیمارستان قایل نشده، می‌گوید: «بارها اتفاق افتاده که رئیس دانشگاه به‌دلیل تخفیفاتی که مجموعه‌اش داده، مدت‌ها در ارگان‌های نظارتی در رفت و آمد بوده و جواب پس داده، درست است که این اقدام در راستای انسان‌دوستی بوده اما تعریفی برای آن نشده است.» به گفته مصلحی، بیمارستان خیلی مختصر می‌تواند به بیمار تأمین دهد که این اقدام در قالب مددکاری صورت می‌گیرد. «قانونگذار یا باید در مصوبات هیأت امنای دانشگاه‌ها این اختیار را بدهد یا این‌که اعتبارات بخش مددکاری را به اندازه‌ای بالا ببرد که بتوان هزینه‌های چند ده‌میلیون تومانی را جبران کرد.»
دبیر شورایعالی سازمان نظام پزشکی تأکید می‌کند که معمولا جنازه‌ها با وجود تسویه نشدن حساب بیمارستان، پس از دو سه ساعت، به‌دلیل فشارهای روانی خانواده فوتی، تحویل داده می‌شوند و اینگونه نیست که بیمار فوت‌شده چند روز در بیمارستان بماند. چرا که بیمارستان هم توانایی نگهداری از اجساد را ندارد.
گروکشی متوفیان جرم است
حالا گروکشی اجساد در بیمارستان‌ها، آن‌قدر جدی شده که وزیر بهداشت نه‌تنها آن را عملی مجرمانه می‌داند که حتی به بیمارستان‌ها، اولتیماتوم می‌دهد تا در کمترین زمان، اینگونه برخوردها را متوقف کند. حسن هاشمی که در حاشیه همایش روز جهانی جمعیت صحبت می‌کرد، در پاسخ به سوالی درباره نگه‌داشتن بیمارانی که در بیمارستان‌ها فوت می‌کنند تا زمان پرداخت هزینه‌ها، این اقدام را زشت‌ترین کاری می‌داند که ممکن است انجام شود. هاشمی از آن به‌عنوان یک گروگانگیری برای دریافت وجه یاد می‌کند. «تمام مراکز دولتی و خصوصی اگر بابت پرداخت هزینه اقدام به نگه‌داشتن متوفی کنند، مجرم هستند، کسی که از آنها نیز شکایت می‌کند خود وزارت بهداشت خواهد بود.» به اعتقاد وزیر بهداشت، ممکن است این اقدام بیمارستان‌ها به‌دلیل جبران هزینه‌ها باشد، اما قطعا کار انسانی نیست و حتما با آن برخورد می‌شود.
هاشمی می‌گوید: «بیمارستان‌های دولتی از همین امروز (دوشنبه بیست و سوم تیرماه) و بیمارستان‌های خصوصی طی یک هفته آینده، نباید برای پرداخت هزینه‌های درمان، بیمار متوفی را در بیمارستان نگه دارند.» وزیر بهداشت تأکید می‌کند: «بیمارستان‌های خصوصی قبل از بستری شدن بیماران، روزانه مبالغی را از بیماران دریافت می‌کنند و می‌توانند تمهیداتی را بیندیشند که دیگر نیازی به گروکشی نباشد.»
خانواده‌ها هر طور شده، تسویه حساب می‌کنند
گروکشی بیماران، موضوع جدیدی نیست، همیشه این روال در سیستم ترخیص و تحویل جنازه حاکم بوده، اما همیشه و به هر راهی، خانواده بیمار فوت‌شده، هزینه را تأمین کرده و جنازه را تحویل گرفته است. این را محمد شریفی‌مقدم، دبیرکل خانه پرستار که در جریان ترخیص بیماران است، می‌گوید. «تا زمانی‌که خانواده و بستگان فوتی، هزینه بستری و درمان قبل از مرگ را پرداخت نکنند، جنازه تحویل داده نمی‌شود، اما معمولا این پول‌ها تأمین می‌شود و جنازه در بیمارستان نمی‌ماند.» با این همه شریفی‌مقدم مواردی را هم می‌شناسد که خانواده توانایی مالی نداشتند و جنازه در بیمارستان مانده. او در توضیح بیشتر به «شهروند» می‌گوید: «به‌تازگی‌ها موردی را سراغ ندارم اما در چند‌سال پیش، افرادی بودند که به‌دلیل بی‌پولی، جنازه‌شان در بیمارستان مانده. اتباع بیگانه یا معتادان بیشتر در این گروه قرار می‌گیرند چرا که اتباع بیگانه بیمه نیستند و کسی را هم ندارند و معتادان هم اغلب از سوی خانواده‌هایشان طرد شده‌اند یا خانواده گسسته‌ای دارند و هیچ‌کس سراغ جنازه نمی‌آید.» او ادامه می‌دهد: «حتی مواردی هست که وقتی کسی برای تحویل جنازه نمی‌آید، درنهایت بیمارستان برای دفن اقدام می‌کند.» دبیرکل خانه پرستار معتقد است که اینگونه موارد، نادر هستند و کم پیش می‌آید، چرا که در فرهنگ ایرانی، ماندن جنازه در بیمارستان صورت خوشی ندارد.
صندوقی برای
تسویه‌حساب متوفیان در نظر گرفته شود
اما سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، اخیرا چندین مورد از این گروکشی را سراغ دارد. گروکشی‌ای که تنها با پرداخت هزینه‌های درمان، به پایان رسیده است. «این اتفاق‌ها هم در بیمارستان‌های دولتی و خصوصی رخ می‌دهد، حتی چند موردش را خودم دخالت کردم تا جنازه تحویل داده شد.» محمدحسین قربانی، اما این موضوع را به‌گونه دیگری توضیح می‌دهد. او از چنین اتفاقی تحت عنوان یک معضل در نظام سلامت یاد می‌کند و به «شهروند» می‌گوید: «بهتر است نظام سلامت و به‌طور مشخص وزارت بهداشت صندوقی را برای اینگونه موارد اختصاص دهد و سیاست‌های آن به بیمارستان‌های دولتی و خصوصی ابلاغ شود تا در صورت وقوع چنین مواردی، هزینه‌ها از همان صندوق تأمین شود. درست مانند صندوقی که در بیمه‌ها تشکیل شده و برای پرداخت دیه در نظر گرفته شده است.» او تأکید می‌کند که چنین اتفاقی در بیمارستان‌ها غیراخلاقی است و نباید مجوزی داده شود تا جنازه تا زمان پرداخت هزینه‌ها، در گرو بیمارستان باقی بماند.
رئیس بیمارستان بازخواست می‌شود
از یک‌سو تأکید می‌شود نگه‌داشتن بیمار فوت‌شده در بیمارستان غیراخلاقی و جرم است، از دیگر سو اما اعلام می‌شود رئیس بیمارستان به‌دلیل این اقدام و نگرفتن هزینه‌های درمانی از سوی روسای دانشگاه‌ها مورد بازخواست قرار می‌گیرد. محسن مصلحی، دبیر شورایعالی سازمان نظام پزشکی، این موضوع را به گونه دیگری توضیح می‌دهد. «نمی‌شود گفت که نگه داشتن بیمار فوت‌شده در بیمارستان تا پرداخت هزینه‌ها گروگانگیری است، چراکه تحویل جنازه بدون گرفتن هزینه‌ها، تبعات قانونی برای رئیس بیمارستان دارد.» به گفته او، در این ماجرا یک بحث انسان‌دوستی وجود دارد، یک بحث دیگر خلأ قانونی است. این خلأ زمانی اتفاق می‌افتد که رئیس بیمارستان در چندین مورد اقدام به تحویل جنازه کرده، بدون این‌که تسویه حسابی صورت گیرد، آن وقت رئیس بیمارستان از سوی رده‌های بالاتر در دانشگاه، مواخذه می‌شود که چرا این میزان تخفیف داده شده.
دبیر شورایعالی سازمان نظام پزشکی، ادامه می‌دهد: «در بیمارستان بخش‌های حسابرسی و نظارتی دانشگاه‌های علوم پزشکی فعال هستند و هر هزینه‌ای باید تعریف خودش را داشته باشد، زمانی‌که تحویل بیمار فوت‌شده بدون تسویه حساب تکرار شود، هزینه‌های زیادی به دوش بیمارستان می‌افتد.» او با تأکید بر این‌که قانون اختیاری برای رئیس بیمارستان قایل نشده، می‌گوید: «بارها اتفاق افتاده که رئیس دانشگاه به‌دلیل تخفیفاتی که مجموعه‌اش داده، مدت‌ها در ارگان‌های نظارتی در رفت و آمد بوده و جواب پس داده، درست است که این اقدام در راستای انسان‌دوستی بوده اما تعریفی برای آن نشده است.» به گفته مصلحی، بیمارستان خیلی مختصر می‌تواند به بیمار تأمین دهد که این اقدام در قالب مددکاری صورت می‌گیرد. «قانونگذار یا باید در مصوبات هیأت امنای دانشگاه‌ها این اختیار را بدهد یا این‌که اعتبارات بخش مددکاری را به اندازه‌ای بالا ببرد که بتوان هزینه‌های چند ده‌میلیون تومانی را جبران کرد.»
دبیر شورایعالی سازمان نظام پزشکی تأکید می‌کند که معمولا جنازه‌ها با وجود تسویه نشدن حساب بیمارستان، پس از دو سه ساعت، به‌دلیل فشارهای روانی خانواده فوتی، تحویل داده می‌شوند و اینگونه نیست که بیمار فوت‌شده چند روز در بیمارستان بماند. چرا که بیمارستان هم توانایی نگهداری از اجساد را ندارد.
