اما و اگرهای طرح استانی‌شدن انتخابات
قدمتش به مجلس ششم می‌رسد؛ طرح استانی‌شدن انتخابات که بارها از سوی نمایندگان مجلس مطرح شده است هر بار که به شورای نگهبان می‌رود مجبور می‌شود راه رفته را بازگردد و دوباره به کشوهای نمایندگان و کمیسیون‌ها منتقل شود تا ایرادهایش رفع شود. مجلس ششم با اکثریت اصلاح‌طلبان این طرح را برای اولین بار در صحن علنی تصویب کرد و پس از رای شورای نگهبان به مغایرت آن با قانون اساسی بار دیگر 169 نماینده مجلس نهم آن هم با اکثریت اصولگرا با تصویب این طرح و یک فوریت آن تصمیم گرفتند آن را احیا کنند. البته مدتی است مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز پا به میدان گذاشته و برای بهتر شدن انتخابات به دنبال تصویب استانی شدن انتخابات است.
صحبت‌ها در رابطه با تصویب یا عدم تصویب این طرح زیاد است اما سوال اصلی اینجاست که این طرح چه می‌خواهد و چه می‌گوید؟ آنچه به نظر می‌رسد هدف اصلی طرح استانی شدن انتخابات باشد این است که نمایندگان تنها تعلق خاطر به یک حوزه انتخابیه نداشته باشند و در واقع ملی‌گرایی به‌جای منطقه‌گرایی در میان نمایندگان رونق پیدا کند. به عبارت دیگر وقتی در یک حوزه انتخابیه افرادی کاندیدا می‌شوند دیگر اعتماد مردم حوزه انتخابیه برای برگزیده شدن آنها کافی نیست؛ درواقع این انتخابات در کل استان برگزار می‌شود و افراد دیگر مناطق نیز قادر خواهند بود به تمام کاندیداهای استان رای دهند و کسب اکثریت در کل استان می‌تواند مشخص کند چه کسانی راهی ساختمان بهارستان خواهند شد. البته در این میان گمانه‌هایی وجود دارد که شاید این طرح محدودیت‌هایی را برای حضور نمایندگان در پی داشته باشد که البته زارع‌زاده مهریزی سخنگوی کمیسیون شوراها در گفت‌وگو با «آرمان» وجود چنین مساله‌ای را رد می‌کند.
رفع ایرادهای قبلی
سخنگوی کمیسیون شوراها در رابطه با این طرح اعتقاد دارد: این طرح در کمیسیون شوراها مصوب شده و قرار است به صحن برود تا به قانون تبدیل شود و آماده است که ان‌شاءا... رای صحن را بگیرد. وی می‌افزاید: این طرح عیب‌هایی داشت که مرتفع شد. زارع‌زاده درمورد مهم‌ترین عیب‌های این طرح هم می‌گوید: در طرح قبلی باعث می‌شد نمایندگانی رای بیاورند که در محیط ثقل جمعیت کاندیدا شده‌اند و شهرستان‌ها موجودیتشان را در انتخابات از دست می‌دادند و نمایندگان دیگر هیچ علقه‌ای به محیط‌های کوچک نداشت و سوم اینکه مردم انگیزه رای دادنشان را در محیط‌های کوچک از دست می‌دادند. نکته دیگر آنکه افراد نخبه‌ای که در ثقل جمعیت جایگاهی نداشتند انگیزه‌ای برای کاندیداشدن نداشتند مضاف بر آنکه اقلیت‌های مذهبی که در استان‌هایی دارای اکثریت بودند از یک استان انتخاب می‌شدند مانند استان سیستان و بلوچستان و کردستان. وی می‌افزاید: برای آنکه این ایرادها رفع شود، پیشنهاد داده شد که از حوزه‌های انتخابیه موجود نامزدها کاندیدا شوند و در همه استان به کاندیداهای استان رای دهند و هر کدام از کاندیداها که در حوزه انتخابیه خود بتواند 15درصد رای بیاورد به اضافه رای در استان، هرکدام بیشتر رای بیاورد راهی مجلس شود یعنی شرط نامزدشدن آن کاندیدا کسب 15درصد رای در حوزه انتخابیه است. سخنگوی کمیسیون شوراها با بیان اینکه دلیلی برای رای نیاوردن وجود ندارد، اذعان کرد: این طرح با توجه به موافقانی که دارد احتمالا رای مثبت از صحن علنی خواهد گرفت. زارع‌زاده تاکید می‌کند: ما تلاش می‌کنیم این طرح در انتخابات اسفندماه قابل اجرا باشد.
منتقدان؛ طرح رای نمی‌آورد
هر طرحی موافقان و منتقدان خود را دارد. طرح استانی‌شدن انتخابات نیز از آن دست طرح‌هایی است که حرف و حدیث درموردش کم نیست و برخی پرچم مخالفت با آن به دست گرفته‌اند. انتقاداتی که به نظر می‌رسد چندان هم بیراه نباشد. در میان منتقدان علیرضا خسروی، نماینده سمنان از جمله افرادی است که طرح استانی‌شدن انتخابات را خالی از ایراد نمی‌بیند و در این راستا به «آرمان» می‌گوید: این طرح، طرحی نیست که جوابگوی همه مسائل و مشکلات باشد. یکسری ایرادات برآن وارد است ازجمله آنکه نماینده در حوزه انتخابیه به آن صورت سابق چندان مسئولیتی نخواهد داشت و دوم آنکه هزینه‌های انتخاباتی را به شدت بالا می‌برد چراکه فرد باید در سطح استان خود را بشناساند. مطلب سوم آنکه این امر قانونی است که از همان ابتدا چند شهر را استثنا کرده است که این نشان می‌دهد این قانون از پایه‌های محکمی برخوردار نیست مضاف بر آنکه کسانی به مجلس راه پیدا می‌کنند که بتوانند آن توافقات اولیه را با یکدیگر داشته باشند که به نظرم اشکالاتی که ما در انتخابات داریم مربوط به بحث احزاب است چراکه باید فضا برای حضور آنها فراهم شود درحالی که ما یک حزب کارآمد کم داریم و با وجود چنین خلأ‌هایی بحث استانی شدن انتخابات چندان رافع مشکلات نخواهد بود. وی در پاسخ به این سوال که قرار است اصل بر 15درصد آرای شهر قرار گیرد اضافه می‌کند: هرچند این پیشنهاد تا حدودی تعدیل‌کننده است اما باید گفت اصل ایرادات بر سر جای خود باقی است. وی درمورد اینکه این طرح در صحن رای خواهد آورد یا خیر؟ می‌گوید: با توجه به سوابقی که درمورد این طرح وجود دارد به نظر می‌رسد که نتواند نظر اکثریت را جلب کند ضمن آنکه همزمانی با انتخابات اسفندماه می‌تواند یک امتیاز منفی برای این طرح محسوب شود و احتمال رای آوردن را بیشتر کاهش دهد. در هرصورت اظهارات موافق و مخالف بسیار است و هر دوطرف استدلال‌هایی را مطرح می‌کنند که نه با قطعیت می‌توان آن را رد کرد و نه به‌طور مطلق می‌توان پذیرفت اما به نظر می‌رسد با توجه به بسترهای سیاسی- اجتماعی که در کشور وجود دارد شاید تغییر مسیر با مشکلات فراوانی همراه باشد یا حداقل پروسه‌ای زمانبر خواهد بود که بعید به نظر می‌رسد در انتخابات اسفند 94 قابلیت اجرا داشته باشد. در هرصورت با توجه به انتقادات و زوایایی هم که وزارت کشور با این طرح دارد باید منتظر ماند و دید صحن بهارستان درمورد سرنوشت این طرح چه تصمیمی خواهند گرفت.
