تلاش‌های ادامه‌دار برای احیای برجام

روزنو :بسیاری بر این باورند که اگر ترامپ در آمریکا ظهور نکرده و به قدرت نمی‌رسید و به تبع آن از برجام خارج نمی‌شد امروز این توافق در ششمین سال انعقاد خود فواید و ثمراتش را به کشورهای عضو این توافق می‌رساند و همچنان پاسدار و حافظ صلح بین‌المللی بود. اما حضور او در راس هرم قدرت در آمریکا موجب بروز مشکلاتی شد که رفتار همه طرفین از جمله ایران را تغییر داد. رئیس جمهوری پیشین آمریکا با تحریم‌های سختگیرانه و تازه درصدد بود که ایران را پای میز مذاکره بکشاند تا به توافق جدیدی با ایران دست پیدا کند. اما با مقاومت ایران درمقابل تحریم‌های وضع شده از سوی آمریکا برنامه ترامپ شکست خورد. ایران سطح برنامه هسته‌ای خود را ارتقا داد و از پذیرش خواست آمریکا خودداری ورزید. با این حال بسیاری مطرح کردند که اگر هیأت حاکمه در آمریکا تغییر کند و یک دموکرات روی کار بیاید شاید بتوان امیدوار بود که تغییراتی در برجام و نوع رویکرد طرفین به این توافق حاصل شود. این در حالی است که در همان زمان جو بایدن متعهد شد که پس از به قدرت رسیدن در ماه ژانویه، آمریکا به برجام بازگردد اما اکنون پس از گذشت ماه‌ها از اظهارات او همه‌چیز در تعلیق به سر می‌برد. تغییر دولت در ایران و روی کارآمدن رئیس جمهور جدید نیز از طرف دیگر موجبات تغییرات نگرشی و رویکردی ایران را رقم زد. چنانکه مذاکرات نیز از زمان به قدرت رسیدن رئیسی در ایران به حالت تعلیق درآمده و متوقف شده است. با این حال مقام‌های غربی مدعی هستند که ایران با تعلل در بازگشت به مذاکرات هسته‌ای قصد دارد با افزایش خلوص و کمیت ذخایر سوخت هسته‌ای خود قدرت چانه‌زنی‌اش را در مذاکرات افزایش دهد تا بتواند امتیازات بیشتری بگیرد. هر چند که مقامات ایران همواره از بازگشت به مذاکرات وین « به زودی» سخن گفته‌اند و هیچگاه اصل موضوع مذاکره را رد نکرده‌اند. البته نباید از یاد برد که تحریم‌های دوره ترامپ هنوز به قوت خود باقی هستند و رئیسی وعده داده تا اقتصاد را بهبود بخشد و نرخ تورم را کاهش دهد در صورت شکست او در تحقق وعده‌هایش ایران با مشکلات بیشتری مواجه خواهد شد. لذا از این رو است که نیم نگاهی هم به مذاکرات وین، احیای برجام و برداشته شدن تحریم‌ها دارد. این در حالی است که عدم اعتماد بین طرفین در ماه‌های اخیر در حال افزایش بوده است. ایران شک و تردید دارد که آیا بایدن با چالش‌های فراوانی که پیش روی خود دارد مایل به دستیابی به توافق با ایران است یا خیر. ایران گمان می‌کند بایدن منافع سیاسی نامعلومی در این باره دارد. در همین حال، کشور‌های غربی نسبت به اقدامات تهران دچار تردید و سرخوردگی شده‌اند. عدم اطمینان نسبت به یکدیگر در طرفین دیده می‌شود. باید دید که در نهایت در این فضای غبار‌آلود تکلیف مذاکرات وین، احیای برجام و برداشته شدن تحریم‌ها چه خواهد شد و طرفین چگونه سمت‌گیری خواهند داشت.

دیدار در بروکسل

پس از گمانه‌زنی‌ها پیرامون حضور هیأتی از ایران در بروکسل در پنج‌شنبه هفته گذشته که از جانب معاون جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا مطرح شد روز گذشته خبر رسید معاون سیاسی وزیر امور خارجه روز چهارشنبه این هفته برای گفت و گو با هماهنگ کننده کمیسیون مشترک برجام به بروکسل می‌رود. در این راستا علی باقری کنی روز دوشنبه در حساب توییتری خود نوشت: روز چهارشنبه، هماهنگ کننده کمیسیون مشترک برجام را در بروکسل ملاقات خواهم کرد تا گفت و گوهایمان را درباره مذاکرات نتیجه‌ محور ادامه دهیم. وی اضافه کرد: ایران مصمم به انجام مذاکراتی است که تحریم‌های ظالمانه و غیرقانونی را به صورت کامل و موثر لغو نموده، عادی‌سازی روابط تجاری و اقتصادی با ایران را تضمین نموده و ضمانت‌های معتبری برای عدم بدعهدی بیشتر فراهم کند. معاون سیاسی وزیر امور خارجه اضافه کرد: مساله این است که آیا طرف‌های مقابل از آمادگی واقعی برای انجام تعهدات خود، از جمله فراخواندن یک ناقض غیرعضو به ترک خط مشی‌ها و میراث مخرب گذشته برخوردارند؟ باقری کنی تصریح کرد: ادامه سیاست شکست‌خورده فشار حداکثری قطعا نمی‌تواند موانع پیش‌روی «مذاکرات برای لغو تحریم‌های غیرقانونی و ظالمانه» را بردارد، بلکه بر پیچیدگی‌های فراوان مذاکرات خواهد افزود.

تحولات بین‌المللی پیرامون برجام

گفت و گو‌ها پیراتمون توافق هسته‌ای در نقاط مختلف دنیا ادامه دارد و کشورهای مختلفی که به نحئوی از انحاء درگیر برجام هستند در فعالیت‌هایی را له یا علیه برجام سامان می‌دهند. در این راستا طی یکی دو روز گذشته سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه و یائیر لاپید وزیر امور خارجه رژیم صهیونیستی، در زمینه طیفی از مسائل در دستورکار منطقه‌ای و بین‌المللی، از جمله وضعیت موجود پیرامون توافق هسته‌ای ایران گفت‌وگو کردند. این در حالی است که میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی واقع در وین در توییتی در پاسخ به شخصی که درباره عدم ارائه ضمانت برجامی توسط بایدن به ایران صحبت می‌کرد نوشت: به نظرم این یکی مساله به مذاکرات بستگی دارد. خواسته ایرانیان به نظر منطقی و قابل توجیه است. این خواسته نه تنها با عرف دیپلماتیک بلکه با عقل سلیم نیز همخوانی دارد. وی همچنین در پاسخ به توییت کاربر دیگری که می‌گفت عدم تمایل بایدن به چسبیدن به توافق دلیل اصلی مذاکرات وین است، بیان کرد: من با نتیجه‌گیری شما موافق نیستم. شرکت‌کنندگان در مذاکرات وین دیدگاه‌های مختلفی بر سر برخی مباحث دارند اما تمامی آن‌ها از جمله آمریکا به هدف احیای برجام به شکل اصلی خود چسبیده‌اند. در همین راستا رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرد که نتوانسته ارتباط مستقیمی که وی با دولت قبلی داشته را از زمان روی کار آمدن سید ابراهیم رئیسی برقرار کند. وی افزود: تا به حال با وزیر خارجه جدید گفت‌وگو نکرده‌ام. امیدوارم به زودی فرصت دیدار با او را پیدا کنم چراکه این مسئله حائز اهمیت است. اگر مشکل، سوءتفاهم یا اختلاف نظری پیش بیاید، می‌توانیم بایکدیگر صحبت کنیم. من قبلا این گفت‌وگوها را داشتم و تصور می‌کنم که بتوانم شرایط عادی را به دست آورم. مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با ذکر اینکه هیچ نشانه‌ای نسبت به پیشروی ایران به سوی بمب اتمی وجود ندارد، مدعی شد که برای فهمیدن آنکه چه چیزهایی درخطر است، باید به وضعیت کره شمالی نگاه کرد.