طرح روسیه برای خنثی کردن مکانیسم ماشه چیست؟
روزنو :در آستانه برگزاری مذاکرات هسته‌ای ایران و تروئیکای اروپایی، روسیه با هدف جلوگیری از بازگشت تحریم‌ها علیه ایران، پیش‌نویس قطعنامه‌ای را مبنی بر تمدید قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت که در ماه اکتبر منقضی می‌شود، ارائه کرده است.
بنابر قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل که در سال ۲۰۱۵ و پس از امضای توافق برجام با ۱۵ رای موافق و بدون رای مخالف و ممتنع به تصویب رسید، تحریم‌های گسترده علیه ایران که در شش قطعنامه پیشین این شورا وضع شده بودند، ملغی شدند. با این حال بنابر «مکانیسم ماشه» توافق برجام، کشورهای عضو می‌توانند تا روز ۱۸ اکتبر سال جاری، در صورت تخلف ایران از مفاد این توافق، با فعال‌کردن این مکانیسم تحریم‌ها را بازگردانند.
بریتانیا، فرانسه و آلمان، کشورهای موسوم به تروئیکای اروپایی، به ایران تا ۳۱ اوت مهلت داده‌اند که همکاری کامل با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و مذاکرات با آمریکا را از سر بگیرد و اعلام کرده‌اند که در غیر این صورت با فعال‌کردن «مکانیسم ماشه» تحریم‌ها را بازمی‌گردانند. بنابر این گزارش، دلیل تعیین مهلت ۳۱ اوت این است که روسیه از سپتامبر ریاست دوره‌ای شورای امنیت را بر عهده می‌گیرد و تروئیکای اروپایی نگرانند که مسکو، به عنوان متحد نزدیک تهران قصد کارشکنی در بازگشت تحریم‌ها علیه ایران داشته باشد.
پیشنهاد روسیه چیست؟
در پیش‌نویس قطعنامه ارائه شده از سوی روسیه به شورای امنیت، آمده است که مهلت «مکانیسم ماشه» به شرط فعال نشدن برای شش ماه تمدید شود و به نظر می‌رسد که این مهلت قابل تمدید مجدد باشد.
بنابر این گزارش به نقل از منابع منطقه‌ای، چین با حمایت از پیشنهاد روسیه، در مانور سیاسی مسکو علیه تروئيکای اروپایی شرکت خواهد کرد.
این گزارش در حالی منتشر می‌شود که بنابر اعلام کرملین، مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری ایران و ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه روز دوشنبه در تماس تلفنی درباره «موضوعات مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران» و همچنین دیدار روسای جمهوری روسیه و آمریکا در آلاسکا به گفتگو پرداختند.
پوتین در این مکالمه برخورداری جمهوری اسلامی ایران از حق غنی‌سازی اورانیوم را «کلیدی و قطعی» دانسته و ابراز امیدواری کرده است که مذاکرات ایران و تروئیکای اروپایی به «نتیجه مطلوب» برسد.
روزنامه «کامرسانت» روز دوشنبه طی گزارشی اعلام کرد که مسکو با بازگشت تحریم‌ها علیه ایران مخالف است. این روزنامه به نقل از وزارت خارجه روسیه نوشت: «تهدیدهای بریتانیا، آلمان و فرانسه برای فعال‌سازی سازوکار بازگرداندن تحریم‌های پیشتر تعلیق‌شده سازمان ملل علیه ایران، عاملی جدی برای بی‌ثباتی محسوب می‌شود.»
موضع ایران درباره تمدید مهلت «مکانیسم ماشه»
در مذاکرات اخیر میان ایران و سه قدرت اروپایی که با میزبانی ترکیه انجام شد، تروئیکای اروپایی با هدف اجتناب از بحران پیشنهاد داده است که در ازای مجموعه امتیازاتی از سوی ایران، مهلت فعال‌سازی «مکانیسم ماشه» شش ماه تمدید شود.
به گفته یک منبع امنیتی منطقه‌ای، تروئيکای اروپایی از ایران انتظار دارد که علاوه بر همکاری با آژانس و ازسرگیری گفتگوها با آمریکا، وضعیت ذخایر اورانیوم غنی‌شده ۶۰ درصد خود را نیز روشن کند.
با این حال، به گفته همین منبع، ایران ضمن مخالفت با درخواست اروپا، تاکید کرده است که درپی حملات آمریکا به تاسیسات هسته‌ای ایران، «تمامی مواد هسته‌ای زیر آوار مدفون شده‌اند.»
ایران همچنین گفته است که هیچ اطلاعاتی از ایمنی یا عدم ایمنی این مواد نداشته و هیچ برنامه‌ای برای بازیابی آن‌ها پیش از دریافت تضمین عدم حمله بیشتر ندارد.
وزرای خارجه ایران و تروئیکای اروپایی روز جمعه در تماس تلفنی با از سرگیری مذاکرات هسته‌ای موافقت کردند. وزارت خارجه ایران اعلام کرد که این مذاکرات قرار است روز سه‌شنبه در ژنو در سطح معاونان انجام شود.
دیوید لمی، وزیر خارجه بریتانیا پس از گفتگوی تلفنی روز جمعه گفت که پیشنهاد تمدید مهلت بازگشت تحریم‌ها از سوی تروئیکای اروپایی مطرح شده است و افزود: «ما متعهد به دیپلماسی هستیم، اما زمان اندک است. ما راه حلی دیپلماتیک همراه با تمدید مهلت تعلیق تحریم‌ها را به ایران پیشنهاد دادیم. بدون حصول توافقی پایدار و قابل راستی‌آزمایی، این روند پایان خواهد یافت.»
عباس عراقچی در واکنش به این پیشنهاد گفت که اتخاذ چنین تصمیمی اساسا بر عهده شورای امنیت است و جمهوری اسلامی ایران در این فرایند ورود نمی‌کند.
عراقچی افزود: «در عین حال ایران با دوستان خود در شورای امنیت در خصوص آثار چنین اقدامی، و مسیر پیش‌رو، مشورت و تبادل نظر خواهد کرد.»
ابراز تردید ایران نسبت به پذیرش پیشنهاد اروپایی‌ها تا حدودی برای این است که نمی‌خواهد با ارائه ارزیابی خسارات جنگی و اطلاعات مربوط به ذخایر اورانیوم غنی‌شده، در هرگونه مذاکرات احتمالی پیش‌رو با دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا اهرم فشار خود را از دست دهد. این درحالی است که با توجه به اظهارات عراقچی، ایران به طور ضمنی تمایل خود به تمدید مهلت «مکانیسم ماشه» را در صورت مطرح شدن این موضوع در شورای امنیت، ابراز کرده است.
بنابر این گزارش، این موضوع اگرچه تا حدی چین و روسیه را وارد معادله می‌کند، اما با این حال، به نظر نمی‌رسد که اگر واشنگتن مداخله نکند، تروئيکای اروپایی در صورت عدم موافقت تهران با شرایط آن‌ها حاضر به عقب نشینی باشند.
