
از خیالبافی و رویا پردازی تا مذاکره!
پس از وقفه چهارماهه در مذاکرات تهران و واشنگتن پس از آنکه تهاجم نظامی اسرائیل در میانه گفتوگوها دیپلماسی را به پستو برده، ترامپ میگوید سیگنالهای قوی از ایران دریافت کرده است که ممکن است بیش از صلح غزه، به صلحی فراتر در خاورمیانه بینجامد.
به گزارش روز نو امید محسنی در برنا مینویسد: گرچه ترامپ توضیح بیشتری درباره این علامت مثبت از سوی تهران نداد، اما گمانهها بر این بود که احتمالا بیانیه وزارت خارجه ایران درباره استقبال از هرگونه صلح در منطقه و نجات فلسطینیان از گرسنگی و ویرانی فعلی مورد اشاره قرار گرفته است. ترامپ در چند اظهارنظر دیگر در میان خبرنگاران یا فضای مجازی از واژه صلح فراگیر در خاورمیانه سخن گفت، موضوعی که به نظر میرسد عامدانه مورد تاکید قرار میگیرد.
بهرغم اینکه ایران اعلام میکند تماسها با ویتکاف همچنان ادامه دارد، اما آنچه که پیش از مجمع عمومی سازمان ملل اتفاق افتاد روایت دیگری را نشان میدهد. هفته گذشته سخنگوی دولت اعلام کرد تهران، مقامهای اروپایی و ویتکاف قرار بود در یک نشست مشترک به طور مستقیم دیدار و گفتوگو کنند تا بتوانند درباره موضوعات هستهای، بازرسیها و مسئله فعالسازی مکانیسم ماشه رایزنی داشته باشند، اما به گفته فاطمه مهاجرانی، ویتکاف حاضر به حضور در این جلسه نشد.
اما سهشنبه شب روزنامه الجریده کویت ادعا کرد ویتکاف و عراقچی در تماسی با یکدیگر برای دور جدید از گفتوگوها آماده میشوند، موضوعی که هنوز از سوی دو طرف به طور رسمی تایید نشده است. بر اساس این ادعا، منبعی آگاه در وزارت خارجه ایران به روزنامه «الجریده» فاش کرد که در روزهای اخیر تماسهایی میان عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، و استیو ویتکاف، فرستاده آمریکا در منطقه، انجام شده است. این تماسها درباره ازسرگیری مذاکرات میان دو کشور بر سر پرونده هستهای ایران بوده؛ مذاکراتی که پس از حمله اسرائیل به ایران در ماه ژوئن گذشته متوقف شد، حملهای که در آن ایالات متحده نیز با تهاجم نظامی به تاسیسات هستهای ایران مشارکت داشت و در نهایت، آتشبس شکننده برقرار شد.
این منبع مدعی است، آخرین تماس میان دو طرف شنبهشب گذشته برقرار شد و در آن، تهران و واشنگتن بر ضرورت بازگشت به میز مذاکره توافق کردند. این منبع افزود: بر اساس فضای این گفتوگو، احتمال دارد چند نشست محرمانه میان تهران و واشنگتن در عمان یا قطر طی هفته آینده برگزار شود تا پیش از آغاز رسمی مذاکرات، گفتوگوهایی درباره هماهنگیهای لازم انجام گیرد.
آنچه که در اظهارات این منبع مورد توجه است اینکه او مدعی است پیش از تماس روز شنبه، ویتکاف ابتکار عمل را در دست گرفت و در تماس با عراقچی از ایران خواست از طرح رئیسجمهور دونالد ترامپ برای پایان دادن به جنگ غزه حمایت کند. طرح ۲۰ مادهای ترامپ برای توقف کامل جنگ در غزه شامل خلع سلاح حماس، اداره ائتلافی این منطقه توسط گروه بینالمللی و کشورهای عربی، کمک به بازسازی و آزادسازی گروگانهاست که در دو روز گذشته در شرماشیخ پیگیری شد. ترامپ امیدوار است بعد از ناکامیهای گسترده در حل و فصل جنگ اوکراین، این صلح را در خاورمیانه به سرانجام برساند.
ایران در بیانیه رسمی وزارت خارجه اعلام کرد از هر تصمیمی که از سوی ملت فلسطین اتخاذ شود و توقف نسلکشی، عقبنشینی ارتش اسرائیل از غزه، احترام به حق تعیین سرنوشت ملت فلسطین، ورود کمکهای انسانی و بازسازی غزه را در پی داشته باشد، حمایت میکند.
آنچه که از ادعای رسانه کویتی برمیآید این است که آمریکا تلاش میکند ازسرگیری مذاکرات با تهران را به صلح و آتشبس در غزه به عنوان یک امر مهم برای ایالات متحده پیوند بزند، در حالیکه موضوعات میان تهران و واشنگتن به رغم محتوای منطقهای، پیوستهای مهمی دیگری دارد. آخرین شروط غیررسمی اعلام شده از سوی آمریکا برای ازسرگیری مذاکرات که رسانههای غربی آن را منتشر کردهاند نشان میدهد که نماینده ترامپ در امور خاورمیانه پیشنهادهایی مبنی بر غنیسازی صفر، کاهش برد موشکها، افزایش بازرسیهای آژانس بینالمللی اتمی و فعالیتهای منطقهای تهران را روی میز مذاکرات احتمالی (به طور مستقیم) گذاشته است، موضوعی که همه مقامهای ایرانی، متفقالقول چنین رویکردی را غیرمذاکراتی و تلاش برای تسلیم ایران در برابر خواستههای زیادهخواهانه غرب دانستند. ایران همچنان تاکید میکند حق غنیسازی در داخل و توان دفاعی از جمله خطوطی است که عبور از آن امکان توافق را از بین خواهد برد.
عراقچی، یکشنبه در نشستی با حضور سفرا و روسای نمایندگیهای دیپلماتیک خارجی و سازمانهای بینالمللی مقیم، در بیان مواضع جمهوری اسلامی راجع به موضوعات سیاست خارجی بهویژه موضوع هستهای با تاکید بر رویکرد مسئولانه ایران در استفاده از ابزار دیپلماسی برای پیگیری منافع ملی خود و صیانت از صلح و امنیت منطقهای، عملکرد سه کشور اروپایی و آمریکا در اصرار بر خواستههای زیادهخواهانه و غیرمنطقی را عامل اصلی بنبست در فرآیندهای دیپلماتیک دانست و تصریح کرد که جمهوری اسلامی ایران مصمم به صیانت از حقوق و منافع ملی مردم ایران در بهرهگیری از انرژی هستهای صلحآمیز و نیز رفع تحریمهای ظالمانه است.
با این وجود، به نوشته روزنامه الجریده، ویتکاف در تماسهای اخیر، عراقچی را از آمادگی واشنگتن برای همکاری در شورای امنیت بهمنظور لغو تحریمهای سازمان ملل علیه ایران که بر اساس مکانیسم ماشه در چارچوب توافق هستهای ۲۰۱۵ دوباره اعمال شده بود، آگاه کرد.
دقیقا مشخص نیست که مذاکرات احتمالی آینده که به طور رسمی اعلام نشده، بر سر چه شروط و خطوط قرمزی در آینده، دو طرف را به میز گفتوگو خواهد کشاند. سخنگوی دولت، فاطمه مهاجرانی در نشست خبری پیش از ظهردیروز خود در پاسخ به پرسشی درباره چهار شرط آمریکا برای مذاکره با ایران و دیدگاه دولت در این زمینه، تأکید کرد: طبق اعلام وزیر امور خارجه چنین شروطی به ایران ارائه رسمی نشده است. طبیعتاً تا زمانی که این اتفاق رخ ندهد موضوع قابل بررسی نیست. اگر شرطی ارائه شود باید در شوراها و کارگروهها بررسی شود. موضوعاتی که به منافع ملی ارتباط دارند را نمیشود بهسرعت و با بله یا خیر پاسخ داد. حتما باید ذیل و صدر و تبعاتش بررسی شود.