گام‌هایی با تدبیر به سمت اروپا
روزنو :در هفته‌های اخیر، روابط میان ایران و اروپا تحت تأثیر تنش‌های ژئوپلیتیکی، تحریم‌های اقتصادی و اختلافات سیاسی، به نقطه‌ای بحرانی رسیده بود. اما در روز‌های اخیر نشانه‌های امیدوارکننده‌ای از چرخش به سوی تنش‌زدایی ظاهر شده است. این تحولات نه تنها بر پایه اقدامات دیپلماتیک متقابل استوار است، بلکه می‌تواند پلی به سوی حل پرونده‌های پیچیده‌تری مانند برنامه هسته‌ای ایران و بحران اوکراین باشد.
در هفته‌های اخیر، روابط میان ایران و اروپا تحت تأثیر تنش‌های ژئوپلیتیکی، تحریم‌های اقتصادی و اختلافات سیاسی، به نقطه‌ای بحرانی رسیده بود.
به گزارش روز نو، اما در روز‌های اخیر نشانه‌های امیدوارکننده‌ای از چرخش به سوی تنش‌زدایی ظاهر شده است. این تحولات نه تنها بر پایه اقدامات دیپلماتیک متقابل استوار است، بلکه می‌تواند پلی به سوی حل پرونده‌های پیچیده‌تری مانند برنامه هسته‌ای ایران و بحران اوکراین باشد. در این مسیر، نخستین گام‌های عملی، همچون آزادی زندانیان اروپایی توسط ایران و اظهارات مثبت مقامات اروپایی، نویدبخش یک فصل جدید در روابط دوجانبه است.
ایران، به عنوان کشوری با سابقه طولانی در استفاده از دیپلماسی به عنوان ابزار تعامل، در مارس ۲۰۲۵ اقدامی نمادین و انسانی انجام داد. آزادی شهروند فرانسوی که در زندان‌های ایران به اتهام جاسوسی محبوس بود.
این شهروند، به عنوان گردشگر وارد ایران شده بود، به مدتی زندان محکوم شده بود – حکمی که دولت فرانسه آن را محکوم کرده بود.
آزادی او، نه تنها یک ژست فرهنگی بود، بلکه پیامی روشن به اروپا ارسال می‌کرد. تهران آماده است تا در ازای اعتمادسازی، گام‌های عملی بردارد. این اقدام، بخشی از الگویی است که ایران در گذشته نیز به کار گرفته، مانند آزادی دو شهروند اتریشی-ایرانی و یک شهروند دانمارکی در سال ۲۰۲۳، که در چارچوب تبادل زندانیان با اروپا انجام شد. منتقدان غربی این اقدامات را بازی می‌دانند، اما از منظر دیپلماتیک این آزادی دریچه‌ای برای گفتگوی سازنده گشود.
وزیر حارجه فرانسه، بلافاصله از این رویداد استقبال کرد و آن را گامی به سوی اعتماد متقابل نامید، که می‌تواند زمینه‌ساز آزادی دیگر شهروندان فرانسوی محبوس در ایران، مانند شود.
این دو نفر نیز از سال ۲۰۲۲ در زندان اوین به اتهام جاسوسی نگهداری می‌شوند و دیپلمات‌های فرانسوی اکنون با انرژی مضاعف برای آزادی‌شان تلاش می‌کنند.
این آزادی، تنها یک اقدام یک‌جانبه نبود؛ بلکه پاسخی به خواسته‌های دیپلماتیک اروپا بود که در ماه‌های اخیر شدت گرفت. در ادامه، در ژوئن ۲۰۲۵، وزیر امور خارجه فرانسه، ژان-نوئل بارو، اعلام کرد که مذاکرات با ایران روند مثبتی به خود گرفته است. بارو، که نماینده E۳ (فرانسه، آلمان و بریتانیا) بود، گفت: ایران تمایل خود را برای ادامه گفت‌و‌گو‌ها بر سر مسائل گسترده‌تر ابراز کرده است.
این اظهارات، در حالی که تنش‌های خاورمیانه با حملات اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای ایران بالا گرفته بود، نشان‌دهنده تلاش اروپا برای ایجاد راه خروج دیپلماتیک برای تهران است. دیپلمات‌های اروپایی، همراه با نماینده عالی اتحادیه اروپا، کایا کالاس، بر نگرانی‌های مداوم از گسترش برنامه هسته‌ای ایران – که تا مه ۲۰۲۵، ذخایر اورانیوم غنی‌شده را ۴۰ برابر حد مجاز برجام افزایش داده – تأکید کردند، اما همزمان از ادامه تلاش‌های ایالات متحده برای مذاکره حمایت کردند. این روند مثبت، ریشه در احیای گروه E۳ دارد که در دهه ۲۰۰۰ مذاکرات اولیه با ایران را رهبری کرد و در سال ۲۰۱۵ به برجام منجر شد. تنش‌زدایی میان ایران و اروپا، فراتر از پرونده زندانیان و هسته‌ای، می‌تواند بر چالش‌های جهانی تأثیرگذار باشد. یکی از کلیدی‌ترین پرونده‌ها، بحران اوکراین است. اروپا، که از سال ۲۰۲۲ با تهاجم روسیه دست و پنجه نرم می‌کند، ایران را متهم به تأمین پهپاد‌های انتحاری برای مسکو کرده است – تسلیحاتی که هزاران غیرنظامی اوکراینی را به کام مرگ کشانده. تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه ایران، عمدتاً بر پایه این اتهامات وضع شده و روابط اقتصادی را فلج کرده است. اما با آزادسازی زندانیان و مذاکرات ژنو، فرصتی برای پیوند این پرونده‌ها پدید آمد. اگر ایران در ازای کاهش تحریم‌ها، همکاری‌ها را افزایش دهد، اروپا می‌تواند به عنوان میانجی، فشار بر تهران را کاهش دهد. این امر نه تنها به ثبات اوکراین کمک می‌کند، بلکه ایران را از انزوای دیپلماتیک نجات می‌دهد. در این چارچوب، آزادی شهروند اروپایی می‌تواند الگویی برای تبادل‌های بزرگ‌تر باشد. اروپا در حال بررسی آزادی شهروندان ایرانی محبوس در کشور‌های خود، مانند مهندسی که در ژانویه ۲۰۲۵ از ایتالیا آزاد شد.
در چنین وضعیتی گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، غنی‌سازی ۶۰ درصدی اورانیوم توسط ایران را نگران‌کننده توصیف کرده و مدیرکل آن، رافائل گروسی، بر لزوم همکاری کامل تهران تأکید دارد. اما مذاکرات ژنو، با پیشنهاد پلتفرم مذاکراتی جامع دیپلماتیک و فنی از سوی اروپا، نشان می‌دهد که در‌های گفت‌و‌گو باز است. ایران، که برنامه هسته‌ای‌اش را صلح‌آمیز می‌داند، می‌تواند در ازای لغو تحریم‌ها، بازرسی‌های آژانس را بپذیرد.
این توافق نه تنها ذخایر اورانیوم را کنترل می‌کند، بلکه به اقتصاد ایران – که از تورم ۴۰ درصدی و بیکاری جوانان رنج می‌برد – جان تازه می‌بخشد. اروپا، با صادرات فناوری‌های انرژی تجدیدپذیر و سرمایه‌گذاری در بخش نفت، می‌تواند شریک تجاری تهران شود، همان‌طور که پیش از تحریم‌ها، حجم تجارت دوجانبه به ۲۰ میلیارد یورو می‌رسید. این تنش‌زدایی، پیامد‌های گسترده‌تری برای خاورمیانه دارد. آزادی یک زندانی فرانسوی، بیانیه‌ای مثبت از پاریس، و چشم‌انداز حل پرونده‌های هسته‌ای و اوکراینی، نه تنها روابط دوجانبه را ترمیم می‌کند، بلکه جهان را به سوی صلح پایدارتر سوق می‌دهد. این گام‌ها، اگر با اراده متقابل پیگیری شود، می‌تواند میراثی برای نسل‌های آینده بسازد – میراثی از اعتماد، نه ترس.
