سناریوی بعدی برای خاورمیانه چیست؟
ایران به پیمان ابراهیم می‌پیوندد؟/صلح یا جنگ ایران و اسرائیل
روزنو :در حالی که جهان هنوز در شوک توافق حماس است دونالد ترامپ بار دیگر با اظهارات جنجالی خود درباره ایران خاورمیانه را در کانون تنش‌های تازه‌ای قرار داد.
ترامپ در گفت‌وگویی با شبکه فاکس‌نیوز، ضمن تأیید ایده شان هنیتی مجری این شبکه، گفت حمله آمریکا به تأسیسات هسته‌ای ایران مسیر توافق حماس را هموار کرد. او مدعی شد که «گفت‌وگوهای مثبتی درباره توافق با ایران» داشته و حتی مدعی شد «ایران بیانیه داده و توافق غزه را تأیید کرده است.»
ترامپ در ادامه اظهاراتش بار دیگر گفت ایران می‌تواند به صلح خاورمیانه بپیوندد. او پیشتر نیز مدعی شده بود ایران می‌تواند به پیمان ابراهیم بپیوندد؛ ادعایی که از نگاه بسیاری از تحلیل‌گران، نشانه‌ای از تلاش او برای بازتعریف نظم منطقه‌ای جدید است.
افزایش احتمال حمله مجدد اسرائیل به ایران در سایه توافق حماس؟
اما در آن سوی میدان، نشانه‌های تازه‌ای از آمادگی اسرائیل برای حمله مجدد به ایران دیده می‌شود. ارتش اسرائیل ضمن استقبال از توافق صلح غزه، از نیروهای خود خواسته است «برای هر سناریویی آماده باشند».
ژنرال ایال زامیر، رئیس ستاد ارتش اسرائیل، در بیانیه‌ای اعلام کرد:
«نیروهای دفاعی اسرائیل به اقدامات خود برای دستیابی به اهداف جنگ و دفاع از شهروندان دولت اسرائیل در همه جبهه‌ها ادامه خواهند داد.»
او همچنین به سربازان دستور داد «دفاع قوی آماده کنند و برای عملیات بازگرداندن گروگان‌ها آماده باشند.»
موضع ایران: آماده‌باش کامل
در ایران، مقام‌ها و تحلیل‌گران نظامی نیز نسبت به احتمال جنگ ایران و اسرائیل واکنش نشان داده‌اند.
مصطفی پورمحمدی، وزیر پیشین کشور، در گفت‌وگویی تلویزیونی تأکید کرد: «اسرائیل می‌خواهد اگر بتواند حداقل یک ضربه کاری دیگر بزند، اما شرایط را مساعد نمی‌بینم.»
او افزود: «آمادگی نیروهای مسلح ما بالا رفته و نقاط ضعف اطلاعاتی، امنیتی و نظامی که در گذشته داشتیم نیز تا حدودی برطرف شده است.»
حمزه صفوی، استاد روابط بین‌الملل، هم تأکید کرده که ایران دو سناریوی محتمل جنگ را به‌صورت جدی بررسی می‌کند:
۱. مقابله مستقیم با حملات احتمالی آمریکا و دفاع از خود در صورت تهدید.
۲. نظارت دقیق بر پایگاه بگرام و فشار آمریکا بر طالبان.
صفوی هشدار داده است که «ایران می‌تواند به هر حمله‌ای پاسخ دهد و نیازی به استفاده از موشک‌های دوربرد ندارد.» او گفت: «اگر دشمن از خاک کشورهای عربی استفاده کند ایران حریم ویژه‌ای برای آن‌ها قائل نخواهد بود.»
لغو محدودیت برد موشک‌های ایران؛ پیام صریح به اسرائیل
در تحولی مهم، احمد بخشایش اردستانی، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس، اعلام کرد که رهبر انقلاب «محدودیت برد موشک‌های جمهوری اسلامی را لغو کرده است».
او گفت: «رهبری گفته بود که برد موشک‌های ایران باید محدود به ۲۲۰۰ کیلومتر باشد، اما اکنون هرگونه محدودیتی را برداشته است.»
بخشایش اردستانی تأکید کرد: «وقتی آمریکا به ما حمله می‌کند اگر بخواهیم برد موشک‌های خود را محدود کنیم انفعالی برخورد کرده‌ایم. بنابراین منطقی است هیچ محدودیتی نپذیریم.»
او افزود: «حاضریم درباره برنامه هسته‌ای مذاکره کنیم، اما در مورد برنامه موشکی هیچ مذاکره‌ای نخواهیم کرد.» این موضع‌گیری در حالی مطرح می‌شود که بحث‌های مربوط به بازگشت تحریم‌ها و فعال شدن مکانیسم ماشه (اسنپ‌بک) در محافل بین‌المللی همچنان داغ است.
روسیه در نقش میانجی جنگ ایران و اسرائیل؟
در سوی دیگر ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، اعلام کرد که اسرائیل از او خواسته است پیام مشخصی را به تهران منتقل کند. به گفته پوتین: «اسرائیل خواهان تشدید درگیری با تهران نیست و به دنبال توافق و تنظیم روابط است.»
او افزود: «مساله هسته‌ای ایران تنها از راه دیپلماسی و مذاکره قابل حل است. ما تماس‌های نزدیکی با شرکای ایرانی داریم و احساس می‌کنیم آن‌ها آماده یافتن راه‌حل‌های مورد قبول دو طرف و ازسرگیری همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هستند.»
با این حال، تحلیل‌گران روسی و غربی هشدار می‌دهند که هم‌زمان با این مواضع دیپلماتیک مسکو به‌دقت تحرکات تهران و تل‌آویو را دنبال می‌کند؛ به‌ویژه پس از تهدیدهای غیرمستقیم اسرائیل درباره حمله مجدد به تأسیسات هسته‌ای ایران.
از مکانیسم ماشه تا موشک‌های ایران؛ آینده جنگ ایران و اسرائیل
در شرایطی که رسانه‌های غربی همچنان از مکانیسم ماشه و تحریم‌های جدید آمریکا سخن می‌گویند، به‌نظر می‌رسد جنگ ایران و اسرائیل بیش از هر زمان دیگری به واقعیت نزدیک شده است.
با وجود توافق حماس، بسیاری از ناظران معتقدند که اسرائیل خود را برای حمله مجدد به ایران آماده می‌کند تا از نگاه تل‌آویو «بازدارندگی ازدست‌رفته» را احیا کند.
در مقابل، تهران با لغو محدودیت‌های موشکی، افزایش سطح آمادگی نظامی و مواضع صریح در برابر تهدیدها، در پی ارسال پیام بازدارنده‌ای به آمریکا و متحدانش است.
آینده خاورمیانه اکنون میان دو مسیر در نوسان است: مسیر دیپلماسی و مذاکره با آمریکا و بازگشت به توافق یا سناریوی جنگی گسترده.
