ارز تک نرخی میشود؟ چرا حذف تالار اول بازار ارز مهم است؟
روزنو :دولت قصد دارد معاملات ارز در تالار اول مرکز مبادله را حذف و همه خرید و فروشها را به تالار دوم با نرخ شناور بیش از ۱۱۷ هزار تومان منتقل کند؛ اقدامی که مسیر تکنرخیسازی ارز را هموار میکند و پیامدهای اقتصادی و سیاسی گستردهای دارد.
آنطور که خبرگزاری فارس گزارش داده دولت تصمیم دارد معاملات ارز در تالار اول مرکز مبادله را حذف کند و تمامی خرید و فروشها را به تالار دوم با نرخ شناور بیش از ۱۱۷ هزار تومان منتقل کند. اقدامی که تحلیلگران اقتصادی آن را مقدمهای برای تکنرخیسازی ارز و پایان دادن به نظام چندنرخی میدانند حذف تالار اول به معنای پایان ارز با نرخ رسمی پایینتر – که پیشتر در تالار اول نزدیک به ۸۰ هزار تومان معامله میشد – و انتقال همه معاملات به یک بازار با نرخ شناور است.
قیمتها در تالار دوم طی هفتههای اخیر به سرعت به سمت نرخ بازار آزاد حرکت کردهاند و حتی در برخی روزها از آن پیشی گرفتهاند. این روند نشان میدهد که فاصله میان نرخ رسمی و بازار آزاد در حال کاهش است و نظام چندنرخی ارز عملاً در آستانه فروپاشی قرار دارد. کارشناسان بر این باورند که حذف تالار اول میتواند عرضه ارز حاصل از صادرات را روانتر کرده و انگیزه صادرکنندگان برای بازگرداندن ارز خود به چرخه رسمی افزایش دهد، زیرا معاملات در تالار دوم با نرخ واقعیتر انجام میشود.
ارز تک نرخی میشود؟
با این حال، تکنرخی کردن ارز در شرایط فعلی با چالشهای جدی مواجه است. منتقدان هشدار میدهند که اجرای کامل این سیاست زمانی ممکن است که دولت بتواند عرضه و تقاضای ارز را از طریق ذخایر ارزی و درآمدهای ارزی مدیریت کند، امری که به دلیل فشار تحریمی و کسری منابع دشوار است. بنابراین، حذف تالار اول ممکن است آغاز یک فرآیند ضروری تلقی شود، اما بدون بهرهمندی از ابزارهای سیاستگذاری کلان، میتواند ناقص باشد و حتی به افزایش نوسانات ارزی منجر شود.
پیامدهای اقدام جدید دولت چیست؟
پیامدهای اقتصادی و سیاسی این اقدام نیز قابل توجه است. افزایش میانگین رسمی نرخ ارز، کاهش فاصله نرخ رسمی و بازار آزاد، و روانتر شدن عرضه ارز صادراتی، مهمترین آثار این تصمیم به شمار میروند. با این حال، فشار تورمی کوتاهمدت و تأثیر آن بر دهکهای پایین درآمدی، چالشی جدی است که باید در کنار اجرای سیاست تکنرخی مدنظر قرار گیرد.
پیش از این، رسانههای اقتصادی درباره پیامدهای مثبت و منفی حرکت به سمت تکنرخی کردن ارز هشدار داده بودند. استمرار سیستم چندنرخی ارز، به باور کارشناسان، یکی از عوامل اصلی فساد، رانتخواری و نوسانات مزمن بازار ارز بوده است و حذف آن میتواند شفافیت را افزایش دهد. در عین حال، بدون مدیریت دقیق درآمدها و تقاضای ارز، این سیاست ممکن است به بیثباتی بیشتر بازار و اقتصاد بینجامد.
آموزن سخت بانک مرکزی
تصمیم دولت برای حذف تالار اول، از منظر رسمی، گامی مهم در اصلاح سیاستهای ارزی کشور است و نشاندهنده تمایل سیاستگذار پولی به واقعی کردن نرخها و پایان دادن به فاصله نرخ رسمی و بازار آزاد است. اما موفقیت نهایی این اقدام وابسته به مدیریت هوشمندانه درآمدهای ارزی، کنترل تورم و واکنش بازار آزاد خواهد بود. ادامه این مسیر آزمونی حیاتی برای بانک مرکزی و دولت در مواجهه با چالشهای ساختاری اقتصاد ایران است.
