صف آرايي بر سر استيضاح وزیرعلوم
پنجم آبان ماه سال 92. مجلس با 159 رأي موافق، 70 مخالف و 32 رأي ممتنع، حکم وزارت علوم رضا فرجي دانا را امضا و به او براي اين پست مهم اعتماد مي کند. اين در حالي بود که جنجال‌هاي وسيع درباره وزيران پيشنهادي دولت روحاني و به ويژه وزير علوم از ابتداي پيروزي روحاني در انتخابات يازدهم رياست جمهوري آغاز شده بود و مجلس جعفر ميلي منفرد، مهندس و استاد دانشگاه اميرکبير را براي تصدي اين مقام نپذيرفت. هرچند گزينه‌هاي بسياري از جمله عبدالله جاسبي رئيس سابق دانشگاه آزاد، جعفر توفيقي وزير علوم دولت اصلاحات و محسن اسماعيلي عضو هيات علمي دانشکده حقوق دانشگاه تهران از نام‌هاي مطرح شده براي تصدي اين پست بودند، با هشدارهاي مکرر نمايندگان اصولگرا و از جمله هشدار آيت الله صديقي در جريان خطبه نماز جمعه، سرانجام رييس جمهور، رضا فرجي دانا را به مجلس معرفي کرد تا به بهاي گذشتن از اختيارات خود، بهانه مخالفان را خنثي کرده باشد. هم اينک پس از گذشت هشت ماه از تصدي اين مقام، مجلس ساز خود را براي نواختن سمفوني استيضاح کوک کرده و طرح آن را تقديم هيئت رييسه کرده است. با اين وجود اين طرح هنوز از سوي هيات رئيسه اعلام وصول نشده است. آيين نامه داخلي مجلس مي گويد پس از ارائه درخواست استيضاح هيأت رئيسه موظف است در اولين جلسه علني موضوع استيضاح را اعلام وصول و حداکثر تا مدت 10 روز در دستور جلسه علني قرار دهد.
موافقان يا مخالفان استيضاح؛ چه کسي زور بيشتري دارد؟
اگر سبحاني‌نيا عضو هيات رئيسه مجلس نهم مي گويد:« تلاش هيات رئيسه اين است که کار به استيضاح نکشد.»اما صحبت هاي جواد کريمي قدوسي نماينده مشهد و از نمايندگان منتقد دولت نشان از عزم آنها براي به سرانجام رسيدن اين استيضاح دارد.کريمي که چندي پيش دولت را به براندازي متهم کرده بود و قبل از آن در يک نطق در صحن مجلس از دولت پرسيده بود:«در زير لحاف اعتدال چه مي گذرد؟» به مهر گفته است:«منتقدان وزارت علوم با فرجي دانا به تفاهم نرسيده اند.» و فرمايشات اخير مقام معظم رهبري در مورد فضاي دانشگاه ها «استيضاح کنندگان را مصمم تر کرد.»حالا آنان انتظار دارند هيئت رئيسه مجلس تاريخ بررسي استيضاح وزير علوم را اعلام کند. به همين دليل کريمي گفته است:«استيضاح روز يکشنبه بايد اعلام وصول شود وهفته آينده هم استيضاح در صحن علني مجلس بررسي شود.»در مقابل اين تحرکات، 643 نفر از اساتيد دانشگاه هاي سراسر کشور در نامه اي به علي لاريجاني رييس مجلس شوراي اسلامي حمايت خود را از فرجي دانا اعلام کردند.در اين خبر که ايرنا آن را منتشر کرده اساتيد دانشگاه هاي سراسر کشور با انتقاد از رويه دولت گذشته پرداخته و از پذيرفتن بي ضابطه صدها بورسيه به عنوان کادر هيات علمي که آنها آن را «آثار سياست هاي سوء گذشته در حوزه آموزش عالي» مي خوانند انتقاد کرده اند.موضوع بورسيه هاي غير قانوني بعد از آن جنجالي شد که وزارت علوم اعلام کرد مسئولان وزارت علوم دولت قبل ضوابط قانوني براي بورسيه کردن دانشجويان مقطع دکتري را رعايت نکرده و «برخي دانشجوياني که معدل و سن آن ها اجازه بورسيه شدن را نمي داده، بورسيه گرفته اند.» استنباط حاميان دولت و برخي نمايندگان اين است فرجي دانا به دليل افشاري تخلفات گذشته قرار است «قرباني» شود، مخالفان اما« به کارگيري عناصر فتنه، بازگشت دانشجويان ستاره دار و انتصاب روساي دانشگاه ها» را دلايلي خود براي پيگيري استيضاح مي خوانند.استيضاح کنندگان مي گويند 60 امضا براي اين استيضاح جمع شده است. اگر اين عدد کم نشود مخالفان به طور طبيعي مي‌توانند روي 40 راي ديگر براي استيضاح فرجي دانا حساب کنند.
نمايندگان با اين استيضاح همراهي نمي کنند
جواد هروي عضو کميسيون آموزش و تحقيقات مجلس در گفتگو با فرارو گفت: «من اميدوارم اگر قرار است استيضاح وزيري مانند وزير علوم صورت بگيرد اين استيضاح در قالب موضوعات علوم، تحققات و فناوي باشد و سياسي نباشد.»وي ادامه داد: «انتظاري که ما از استيضاح کنندگان محترم داريم اين است که دلايلي که براي استيضاح وزير علوم مطرح مي کنند مبتني بر وضعيت موجود علمي، پژوهشي و آموزشي کشور باشد و مربوط به انتصابات و مقولات سياسي نباشد.»اين عضو کميسيون آموزش مجلس اظهار کرد: «بنده در جلسه راي اعتماد وزير علوم به عنوان مخالف صحبت کردم؛ اما امروز با توجه به تلاش هايي که در چند ماه گذشته در وزارت علوم صورت گرفته و تعاملات بسياري خوبي که داشتند تعجب مي کنم که چرا جناب دکتر فرجي دانا با سوال و استيضاح روبرو شده اند.»وي با بيان اينکه دغدغه من از روز نخست مقولات علمي بود گفت: «من تعجب مي کنم که چرا عزيزاني که امروز به دنبال استيضاح وزير علوم هستند در برابر حذف قانون اختصاص يک تا سه درصد اعتبارات دستگاه‌هاي اجرايي به بخش پژوهش سکوت کردند و در رابطه با مقولات پژوهشي و وضعيت نامناسب آموزشي دانشگاههاي کشور هيچ واکنشي نشان نمي دهند؛ اما امروز به يکباره اقدام به استيضاح مي کنند.»وي افزود: «لذا اين موضوع جاي سوال دارد که چرا دقيقا بعد از طرح گزارش بورسيه غيرقانوني سه هزار نفر، موضوع استيضاح مطرح مي شود؟»هروي در پاسخ به اين سوال که در صورت اعلام وصول طرح استيضاح شرايط عمومي مجلس نسبت به اين موضوع چگونه است؟، گفت: «من تصور مي کنم شرايط صحن علني شرايط مساعدي باشد و همه نمايندگان اين انتظار را دارند که استيضاح کنندگان دلايل متقن و منطقي براي استيضاح ارائه کنند. لذا اگر دلايل منطقي نباشد من تصور نمي کنم نمايندگان با اين استيضاح همراهي کنند.»اين نماينده مجلس ادامه داد: «به نظر من اين استيضاح در زمان و جاي مناسبي مطرح نشده است. حضرت آقا دو روز پيش اشاره فرمودند که بايد از سياست کاري که آفت حرکت علمي است پرهيز شود. اما با اين استيضاح دوستان عملا در همين مسير حرکت مي کنند. لذا دوستان اگر مي خواهند از فرمايشات رهبري هم تبعيت کنند دارند بد عمل مي کنند.»
موضع گيري مخالفان فرجي دانا
اما دکتر احمد بخشايش عضو کميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس در گفتگو با فرارو گفت: «اگر طرح استيضاح وزير علوم اعلام وصول شود احتمال استيضاح ايشان توسط نمايندگان زياد است؛ هرچند اين موضوع به نوع دفاع وزير بستگي دارد.»وي ادامه داد: «از سوي ديگر اکنون تعامل دولت با مجلس بسيار ضعيف است؛ در حالي که نمايندگان بيشتر مشکلات منطقه خود را بيان مي کنند و در حال حاضر بيکاري در کشور بيداد مي کند.»بخشايش در پاسخ به اين سوال که اين مسائل چه ربطي به استيضاح وزير علوم دارد؟، گفت: «شما بايد بستر را ببينيد. ما فقط يکبار مي توانيم يکي از آقايان را مورد سوال قرار دهيم، هر روز که نمي توانيم.»اين نماينده اصولگرا در پاسخ به اين سوال که آيا بنابراين وزير علوم به نوعي قرباني اين مسائل هستند؟، گفت: «خير؛ ايشان که در استفاده از نيروهاي مسئله دار پيشگام هستند و به مجلس هم توجهي ندارند.»بخشايش درباره علت ديگر راي آوردن احتمالي استيضاح وزير علوم گفت: «علت ديگر اين است که مجلس مي خواهد اقتدار خود را به دولت نشان دهد. دولت گاهي به مجلس تودهني مي زند و هر وقت يکي از وزرا کارت زرد مي گيرد رئيس جمهور عنوان مي کند اين کارت ها براي ما اهميت ندارد و اين بيان نوعي توهين به مجلس است.»وي افزود: «لذا من گمان مي کنم نه تنها وزير علوم؛ بلکه هر وزير ديگري که مورد استيضاح قرار بگيرد احتمال راي آوردن استيضاح زياد است؛ هرچند همانطور که گفتم به دفاعيات وزير هم بستگي دارد.»بخشايش گفت: «متاسفانه وزرا معمولا با رئيس مجلس و روساي کميسيون ها مي بندند و احساس مي کنند اگر آنها را داشته باشند کف مجلس را هم خواهند داشت. اين در حالي است که وزرا بايد با کف مجلس هماهنگ باشند. يعني اگر وزيري به من احترام نگذارد (يعني مثلا به درخواست قانوني من توجه نکند)، اگرچه به آقاي لاريجاني احترام بگذارد اما به درد بنده نمي خورد.»وي ادامه داد: «دولت استيضاح وزير علوم را سياسي تلقي مي کند در حالي که ما شهرستاني ها آن را صنفي نگاه مي کنيم و مثلا من دوست دارم وزير علوم يکسري کارهايي براي شهر من انجام دهد و وقتي مي بينم هيچ کاري انجام نمي شود دلگير مي شوم.»وي در پايان گفت: «من تمايلي به ورود به اين مسائل ندارم اما اگر استيضاح وزير علوم اعلام وصول شود بنده آن را امضاء خواهم کرد.»
موافقان يا مخالفان استيضاح؛ چه کسي زور بيشتري دارد؟
اگر سبحاني‌نيا عضو هيات رئيسه مجلس نهم مي گويد:« تلاش هيات رئيسه اين است که کار به استيضاح نکشد.»اما صحبت هاي جواد کريمي قدوسي نماينده مشهد و از نمايندگان منتقد دولت نشان از عزم آنها براي به سرانجام رسيدن اين استيضاح دارد.کريمي که چندي پيش دولت را به براندازي متهم کرده بود و قبل از آن در يک نطق در صحن مجلس از دولت پرسيده بود:«در زير لحاف اعتدال چه مي گذرد؟» به مهر گفته است:«منتقدان وزارت علوم با فرجي دانا به تفاهم نرسيده اند.» و فرمايشات اخير مقام معظم رهبري در مورد فضاي دانشگاه ها «استيضاح کنندگان را مصمم تر کرد.»حالا آنان انتظار دارند هيئت رئيسه مجلس تاريخ بررسي استيضاح وزير علوم را اعلام کند. به همين دليل کريمي گفته است:«استيضاح روز يکشنبه بايد اعلام وصول شود وهفته آينده هم استيضاح در صحن علني مجلس بررسي شود.»در مقابل اين تحرکات، 643 نفر از اساتيد دانشگاه هاي سراسر کشور در نامه اي به علي لاريجاني رييس مجلس شوراي اسلامي حمايت خود را از فرجي دانا اعلام کردند.در اين خبر که ايرنا آن را منتشر کرده اساتيد دانشگاه هاي سراسر کشور با انتقاد از رويه دولت گذشته پرداخته و از پذيرفتن بي ضابطه صدها بورسيه به عنوان کادر هيات علمي که آنها آن را «آثار سياست هاي سوء گذشته در حوزه آموزش عالي» مي خوانند انتقاد کرده اند.موضوع بورسيه هاي غير قانوني بعد از آن جنجالي شد که وزارت علوم اعلام کرد مسئولان وزارت علوم دولت قبل ضوابط قانوني براي بورسيه کردن دانشجويان مقطع دکتري را رعايت نکرده و «برخي دانشجوياني که معدل و سن آن ها اجازه بورسيه شدن را نمي داده، بورسيه گرفته اند.» استنباط حاميان دولت و برخي نمايندگان اين است فرجي دانا به دليل افشاري تخلفات گذشته قرار است «قرباني» شود، مخالفان اما« به کارگيري عناصر فتنه، بازگشت دانشجويان ستاره دار و انتصاب روساي دانشگاه ها» را دلايلي خود براي پيگيري استيضاح مي خوانند.استيضاح کنندگان مي گويند 60 امضا براي اين استيضاح جمع شده است. اگر اين عدد کم نشود مخالفان به طور طبيعي مي‌توانند روي 40 راي ديگر براي استيضاح فرجي دانا حساب کنند.
نمايندگان با اين استيضاح همراهي نمي کنند
جواد هروي عضو کميسيون آموزش و تحقيقات مجلس در گفتگو با فرارو گفت: «من اميدوارم اگر قرار است استيضاح وزيري مانند وزير علوم صورت بگيرد اين استيضاح در قالب موضوعات علوم، تحققات و فناوي باشد و سياسي نباشد.»وي ادامه داد: «انتظاري که ما از استيضاح کنندگان محترم داريم اين است که دلايلي که براي استيضاح وزير علوم مطرح مي کنند مبتني بر وضعيت موجود علمي، پژوهشي و آموزشي کشور باشد و مربوط به انتصابات و مقولات سياسي نباشد.»اين عضو کميسيون آموزش مجلس اظهار کرد: «بنده در جلسه راي اعتماد وزير علوم به عنوان مخالف صحبت کردم؛ اما امروز با توجه به تلاش هايي که در چند ماه گذشته در وزارت علوم صورت گرفته و تعاملات بسياري خوبي که داشتند تعجب مي کنم که چرا جناب دکتر فرجي دانا با سوال و استيضاح روبرو شده اند.»وي با بيان اينکه دغدغه من از روز نخست مقولات علمي بود گفت: «من تعجب مي کنم که چرا عزيزاني که امروز به دنبال استيضاح وزير علوم هستند در برابر حذف قانون اختصاص يک تا سه درصد اعتبارات دستگاه‌هاي اجرايي به بخش پژوهش سکوت کردند و در رابطه با مقولات پژوهشي و وضعيت نامناسب آموزشي دانشگاههاي کشور هيچ واکنشي نشان نمي دهند؛ اما امروز به يکباره اقدام به استيضاح مي کنند.»وي افزود: «لذا اين موضوع جاي سوال دارد که چرا دقيقا بعد از طرح گزارش بورسيه غيرقانوني سه هزار نفر، موضوع استيضاح مطرح مي شود؟»هروي در پاسخ به اين سوال که در صورت اعلام وصول طرح استيضاح شرايط عمومي مجلس نسبت به اين موضوع چگونه است؟، گفت: «من تصور مي کنم شرايط صحن علني شرايط مساعدي باشد و همه نمايندگان اين انتظار را دارند که استيضاح کنندگان دلايل متقن و منطقي براي استيضاح ارائه کنند. لذا اگر دلايل منطقي نباشد من تصور نمي کنم نمايندگان با اين استيضاح همراهي کنند.»اين نماينده مجلس ادامه داد: «به نظر من اين استيضاح در زمان و جاي مناسبي مطرح نشده است. حضرت آقا دو روز پيش اشاره فرمودند که بايد از سياست کاري که آفت حرکت علمي است پرهيز شود. اما با اين استيضاح دوستان عملا در همين مسير حرکت مي کنند. لذا دوستان اگر مي خواهند از فرمايشات رهبري هم تبعيت کنند دارند بد عمل مي کنند.»
موضع گيري مخالفان فرجي دانا
اما دکتر احمد بخشايش عضو کميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس در گفتگو با فرارو گفت: «اگر طرح استيضاح وزير علوم اعلام وصول شود احتمال استيضاح ايشان توسط نمايندگان زياد است؛ هرچند اين موضوع به نوع دفاع وزير بستگي دارد.»وي ادامه داد: «از سوي ديگر اکنون تعامل دولت با مجلس بسيار ضعيف است؛ در حالي که نمايندگان بيشتر مشکلات منطقه خود را بيان مي کنند و در حال حاضر بيکاري در کشور بيداد مي کند.»بخشايش در پاسخ به اين سوال که اين مسائل چه ربطي به استيضاح وزير علوم دارد؟، گفت: «شما بايد بستر را ببينيد. ما فقط يکبار مي توانيم يکي از آقايان را مورد سوال قرار دهيم، هر روز که نمي توانيم.»اين نماينده اصولگرا در پاسخ به اين سوال که آيا بنابراين وزير علوم به نوعي قرباني اين مسائل هستند؟، گفت: «خير؛ ايشان که در استفاده از نيروهاي مسئله دار پيشگام هستند و به مجلس هم توجهي ندارند.»بخشايش درباره علت ديگر راي آوردن احتمالي استيضاح وزير علوم گفت: «علت ديگر اين است که مجلس مي خواهد اقتدار خود را به دولت نشان دهد. دولت گاهي به مجلس تودهني مي زند و هر وقت يکي از وزرا کارت زرد مي گيرد رئيس جمهور عنوان مي کند اين کارت ها براي ما اهميت ندارد و اين بيان نوعي توهين به مجلس است.»وي افزود: «لذا من گمان مي کنم نه تنها وزير علوم؛ بلکه هر وزير ديگري که مورد استيضاح قرار بگيرد احتمال راي آوردن استيضاح زياد است؛ هرچند همانطور که گفتم به دفاعيات وزير هم بستگي دارد.»بخشايش گفت: «متاسفانه وزرا معمولا با رئيس مجلس و روساي کميسيون ها مي بندند و احساس مي کنند اگر آنها را داشته باشند کف مجلس را هم خواهند داشت. اين در حالي است که وزرا بايد با کف مجلس هماهنگ باشند. يعني اگر وزيري به من احترام نگذارد (يعني مثلا به درخواست قانوني من توجه نکند)، اگرچه به آقاي لاريجاني احترام بگذارد اما به درد بنده نمي خورد.»وي ادامه داد: «دولت استيضاح وزير علوم را سياسي تلقي مي کند در حالي که ما شهرستاني ها آن را صنفي نگاه مي کنيم و مثلا من دوست دارم وزير علوم يکسري کارهايي براي شهر من انجام دهد و وقتي مي بينم هيچ کاري انجام نمي شود دلگير مي شوم.»وي در پايان گفت: «من تمايلي به ورود به اين مسائل ندارم اما اگر استيضاح وزير علوم اعلام وصول شود بنده آن را امضاء خواهم کرد.»
