در روزنو بخوانید
تله رهاشدگی چیست و راه‌های درمان آن کدامند؟
روزنو :روزنو – هدی کاشانیان: تله رهاشدگی یکی از الگوهای ناسالم روانی است که باعث ایجاد ترس از ترک شدن، تنهایی و عدم امنیت در روابط می‌شود. افرادی که درگیر این تله هستند، دائماً نگران از دست دادن عزیزان خود بوده و اغلب دچار اضطراب، وابستگی عاطفی و احساس ناامنی در روابط می‌شوند.
تله رهاشدگی چگونه پیش می‌آید؟
افرادی که در تله رهاشدگی گرفتار شده‌اند باور دارند افرادی را که دوست‌شان دارند از دست می‌دهند و برای همیشه از نظر احساسی تنها می‌مانند. باور بنیادین فردی که در تله رهاشدگی گرفتار شده است، معمولاً چنین محتوایی دارد:
«به هیچ رابطه‌ای اعتمادی نیست، سرانجام تمام رابطه‌ها تنهایی است. باز هم تنها می‌مانم.» این افراد انتظار دارند دیگران آن‌ها را تنها بگذارنند و این انتظار همیشه با آن‌ها همراه است. حتی اگر اطرافیان مدام به به این افراد اطمینان خاطر بدهند که ترکشان نخواهند کرد. تله رهاشدگی باعث می‌شود فرد همیشه انتظار یک اتفاق بد را داشته باشد. اتفاقی که منجر به از دست دادن عزیزانش خواهد شد و او تنها می‌ماند. این انتظار و پیشگویی همیشه منجر به ایجاد حس اضطراب، تشویش و دلهره خواهد شد. فردی که تله رهاشدگی دارد قلباً احساس می‌کند که سرنوشتش تنها زندگی کردن است. تله رهاشدگی باعث می‌شود افراد نسبت به عشق و روابط صمیمانه دچار ناامیدی شوند و همیشه ترس از دست دادن روابط صمیمانه خود را داشته باشند.
علت ایجاد تله رهاشدگی
این تله معمولاً ریشه در دوران کودکی دارد و ممکن است به دلایل زیر شکل بگیرد:
· تجربه فقدان یا ترک شدن: مثل طلاق والدین، فوت یکی از اعضای خانواده یا بی‌توجهی والدین
· بی‌ثباتی در روابط خانوادگی: والدینی که رفتارهای متناقض دارند (گاهی مهربان و گاهی بی‌اعتنا)
· وابستگی بیش از حد به یک مراقب: کودکانی که فقط به یک نفر (مثل مادر) وابسته‌اند، ممکن است در بزرگسالی ترس شدیدی از دست دادن او را تجربه کنند.
· عدم دریافت محبت و امنیت کافی: کودکانی که در محیطی ناآرام بزرگ شده‌اند، در بزرگسالی احساس ناامنی در روابط را تجربه می‌کنند.
علل ریشه‌ای تله رهاشدگی چیست؟
برای درک علل ریشه‌ای تله رهاشدگی باید محیط خانوادگی افراد را مورد بررسی قرار دارد. تله‌ها ناشی از تجربیات دوران کودکی بوده و سال‌های اولیه زندگی نقش بسیار مهمی در شکل‌گیری و دوام تله رهاشدگی دارد. تله رهاشدگی معمولاً در افرادی صورت می‌پذیرد که:
1. به طور ذاتی با تنهایی مشکل دارند.
2. زمانی که کودک بوده‌اند مادر یا مراقبت به مدت طولانی از آن‌ها جدا شده است.
3. مادر یا مراقب بی‌ثباتی داشته‌اند. مثلا به راحتی عصبانی می شده است یا به هر طریقی از کودک کناره‌گیری می‌کرده است.
4. جدایی والدین در زمان کودکی یا مشاجره‌های طولانی و مداوم.
5. از دست دادن توجه والدین. مثلا توجه آن‌ها به به خواهر یا برادر تازه به دنیا آمده جلب شده است.
6. توجه و مراقبت بیش از حد خانواده و عدم یادگیری مقابله با مشکلات
نشانه‌های تله رهاشدگی
· ترس شدید از ترک شدن: حتی در روابط سالم، فرد دائماً نگران از دست دادن شریک عاطفی یا دوستان خود است.
· وابستگی عاطفی زیاد: نیاز مداوم به تأیید و توجه دیگران برای احساس امنیت.
· احساس بی‌ارزشی و طرد شدن: فرد تصور می‌کند اگر کسی او را ترک کند، به دلیل بی‌ارزشی اوست.
· روابط ناسالم: ورود به روابطی که در آن فرد دائماً احساس نادیده گرفته شدن دارد یا حتی به افرادی که قابل اعتماد نیستند، وابسته می‌شود.
· افسردگی و اضطراب: احساس ناامنی عاطفی دائمی باعث ایجاد استرس و افسردگی می‌شود.
راه‌های درمان تله رهاشدگی
· شناخت و پذیرش تله
یادداشت کنید که چه ترس‌هایی دارید و در چه موقعیت‌هایی احساس ناامنی می‌کنید. مهم‌ترین قدم، تشخیص تله رهاشدگی در خودتان است. اگر این تله را تشخیص بدهید و آن را بپذیرید بخش مهمی از راه را رفته‌اید. می‌توانید از تست طرحواره رهاشدگی استفاده کنید. البته تست‌های روانشناسی متعددی برای ارزیابی طرحواره‌ها ارائه شده‌اند و مهم است که تست معتبری انتخاب کنید.
· تقویت عزت‌نفس و استقلال عاطفی
نقاط قوت، توانمندی‌ها و ویژگی‌های برجسته ظاهری و شخصیتی خودتان را بشمارید و آن‌ها را دست‌کم نگیرید. اگر قصد تحسین دیگران را دارید نیازی نیست خودتان را تخریب کنید! خودتان را کمتر قضاوت کنید و کمتر به خود سخت بگیرید. بپذیرید که دیگران دارایی شما نیستند که از آن‌ها انتظار داشته باشید همیشه حاضر باشند. از مسائل کوچک فاجعه‌سازی نکنید. همچنین بپذیرید که پایان یک رابطه، پایان زندگی نیست. زندگی سرشار از تغییر و تحول است و ادامه دارد. بسیاری از مسائل در زندگی از دست شما خارج است، آن‌ها را به خود نسبت ندهید.
· تنظیم هیجانات و کنترل اضطراب
محرک‌ها را پیدا کنید و رفتار خودتان را پس از آن‌ها تحلیل کنید. اگر شریک عاطفی شما دیر به پیامتان پاسخ می‌دهد و شما خشم زیادی را تجربه می‌کنید، این خشم را بررسی کنید. چه چیزی در ذهن شما می‌گذرد؟ به چه مسائلی فکر می‌کنید؟ چه هیجانات دیگری را تجربه می‌کنید؟ سپس این را بپذیرید که صبور بودن می‌تواند شرایط را بهتر کند و در نهایت اوضاع درست خواهد شد.
· ایجاد روابط سالم و امن
به سراغ افرادی بروید که قابل اعتماد، صادق و حمایت‌گر هستند. مرزهای سالم در روابط خود مشخص کنید و از وابستگی بیش از حد دوری کنید. اگر کسی شما را ترک کرد، به خودتان یادآوری کنید که ارزش شما به حضور دیگران وابسته نیست.
· درمان شناختی-رفتاری (CBT) و مشاوره روانشناسی
مشاوره با یک روانشناس متخصص در حوزه طرحواره‌درمانی می‌تواند به شناسایی و تغییر الگوهای فکری منفی کمک کند. در جلسات درمان شناختی-رفتاری، باورهای غلط درباره ترک شدن و بی‌ارزشی اصلاح می‌شوند.
· بازنویسی داستان کودکی و شفای زخم‌های گذشته
به کودک درون خود توجه کنید و به او اطمینان دهید که دیگر تنها نیست. تکنیک‌هایی مانند نوشتن نامه به کودک درون یا تصویرسازی ذهنی از یک دوران کودکی امن‌تر می‌تواند کمک‌کننده باشد.
نتیجه‌گیری
تله رهاشدگی یک الگوی فکری و رفتاری ناسالم است که باعث ایجاد ترس از ترک شدن و وابستگی شدید به دیگران می‌شود. برای رهایی از این تله، آگاهی از مشکل، افزایش عزت‌نفس، یادگیری مدیریت هیجانات، ایجاد روابط سالم و مراجعه به مشاور می‌تواند بسیار مؤثر باشد. یادتان باشد که ارزش شما به حضور دیگران وابسته نیست؛ شما به‌تنهایی، کامل و ارزشمند هستید.
